Çanakkale Şehitlikler Abideler Kaleler Tabyalar

ABİDELER-ANITLARIMIZ – ŞEHİTLİKLER VE YABANCI MEZARLIKLAR.

Çanakkale Şehitler Abidemiz ile bölgede bulunan diğer anıt, Şehitlik ve bazı tarihi eserlerden örnekleri bu sayfada bulabilirsiniz.

Bu Sayfada gerekli güncelleme ve düzenlemeler yapılmaktadır.

1-   Çimenlik Kalesi

2-   Çamburnu Kalesi (Milli Park Merkezi)

3-   Değirmen Burnu Tabyası

4-   Dur Yolcu yazı

5-   Kilitbahir Kalesi

6 –  Damat İbrahim Paşa Çeşmesi

7-   Kilitbahir Cahidi Sultan Camii

8-   Namazgah Tabyası

9-   Rumeli Hamidiye Tabyası

10- Rumeli Mecidiye Tabyası

11- Seyit Onbaşı Anıtı ve R.Mecidiye Şehitliği

12- Feyzullah Efendi Mezarı

13- Havuzlar Şehitliği Anıtı

14- Soğanlıdere Eski Şehitlik

15- Soğanlıdere Hastane Şehitliği

16- Şahindere Sargı Yeri ve Teğmen

Mustafa Efendi Mezarı

17- Son Ok Anıtı

18- Zığındere Sargı Yeri Şehitliği

19- Nuri Yamut Anıtı

20- Yarbay Hasan Bey Anıtı

21- Şehitler Abidesi

22- Seddülbahir Harun Çeşmesi

23- Kanlı Çeşme

24- Seddülbahir Kalesi

25- İlk Şehitler Anıtı

26- Ertuğrul Tabya

27- Yahya Çavuş Şehitliği Anıtı

28- Helles Anıtı

29- Gözetleme Tepe Şehitlik Anıtı

30- Kabatepe Tanıtma Merkezi

31- Anzak Koyu ve Tören Alanı

32- Mehmetçiğe Saygı Anıtı.1992

33- Karayörükdere Şehitliği

34- Kanlısırt Kitabesi

35- Kırmızı Sırt Siperleri (Lağım ağzı)

36- Lone Pine

37- Yarbay Hüseyin Avni Şehitliği

38- Çataldere Şehitliği ve Anıtı

39- Bomba Sırtı Yüzbaşı Mehmet Şehitliği

40- Elliyedinci Alay Şehitliği

41- Kesikdere Şehitliği

42- Mehmet Çavuş Anıtı (Cesarettepe)

43- Arıburnu Yarları

44- Mesudiye Topu

45- Düztepe Siperleri

46- Conkbayırı Mehmetçik Parkı Yazıtları

47- Conkbayırı Yeni Zellanda Anıtı ve Mezarlığı

48- Conkbayırı Atatürk Anıtı

49- Conkbayırı Üsteğmen Nazif Çakmak Şehitliği-Anıtı

50- Conkbayırı Atatürk’ün Saatinin Parçalandığı Yer (Şiiri mutlak oku)

51- Conkbayırı Atatürk’ün Savaş Gözetleme Yeri

52- Kemal Yeri Anıtı

53- Kocadere Hastane Şehitliği

54- Bigalı Köyü Atatürk Evi

55- Büyük Anafarta Köyü Özay Gündoğan Müzesi

56- Büyük Anafarta Köyü Yarbay Halit ve Yarbay Ziya Şehitliği

57- Büyük Anafarta Köyü Üsteğmen Halit-Asteğmen Rıza

58- Üsteğmen Hasan Tahsin ve Alay Müftüsü Şehitliği

59- Yusufçuk Tepe Kitabesi

60- Kireçtepe Jandarma Şehitliği,Anıtı ve Kitabesi

1- ÇİMENLİK KALESİ

Çimenlik Kalesi,Kilitbahir Kalesiyle birlikte boğazın en dar yerine (1253 mt.)1461-1462 yıllarında Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır.Kalelerin inşa işlerini Gazi Yakup Bey yürütmüştür. Muhtemelen kalelerden artan malzeme ile de Lapseki-Çardak’taki Gazi Yakup Bey Külliyesini yaptırmıştır.Sahil tarafına Sultan Abdülaziz tarafından Aziziye Tabyası eklenmiştir.

(Kal’a-i Sultaniye) Çimenlik ve Kilitbahir kaleleri plan bakımından alışılmış şehir surları ve iç kale düzenine sahip kalelerden farklıdır.Daha çok belli bir mevkiyi savunmak için tasarlanmış,özel planlara sahip tümüyle askeri amaçlı yapılardır.

1551 yılında Kanuni Sultan Süleyman (Evliya Çelebi 1551’de Kanuni Sultan Süleyman tarafından onartıldığını yazmaktadır. Seyehatname İstanbul 1315 ve 303),1570-71 yıllarında da II.Selim tarafından tamir ettirilmiştir

2- ECEABAT ÇAMBURNU KALESİ

Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Yönetim Merkezi bu kalenin içinde yer almakta. Kalenin yapımına 1807 tarihinde padişah III.Selim zamanında başlanmış,1820 tarihinde padişah II.Mahmut döneminde bitirilmiştir.19 Şubat 1807 tarihinde donanmasıyla Çanakkale Boğazını geçen İngiliz Amirali Duekworth’ın, on gün boyunca İstanbul’u kuşatıp başarılı olamayınca geri döndüğünde, Çanakkale Boğazından çıkarken iki İngiliz kalyonu Çamburnu Kalesindeki toplarla batırılmıştır. Yüzyıllarca İngiliz donanmasının en çok kin duyduğu kale olmuştur.

İngilizler I.Dünya Savaşı sonunda 30 Ekim 1918 tarihinde yapılan Mondros ateş-kes antlaşmasına dayanarak 09 Kasım 1918’de Çanakkale Boğazını işgal etmişlerdir.Bu işgal sırasında 1807 yılının intikamını tek Çamburnu Kalesi’nin Kitabesini söküp götürerek almışlardır.

* Kadri PERK,Askeri Mecmua, Sayı 55 Çanakkale Savaşları Tarihi I.Kısım.

3- DEĞİRMEN BURNU TABYASI

Eceabat-Kilitbahir Köyü arasındadır.1894 yılında bizzat Sultan II.Abdülhamit’in emri ile yaptırılmıştır.Rumeli Mecidiye, Rumeli Hamidiye ve Namazgah Tabyalarıyla birlikte boğazın savunmasını güçlendirmiştir. Yedi adet boneti bulunan tabyada, Alman Krupp marka çakma toplar kullanılmıştır. Halen Deniz Kuvvetlerimiz tarafından kullanılmaktadır.

4- “DUR YOLCU” YAZISI

Çanakkale ile özdeşleşen “Dur Yolcu” yazısı 29 Ekim 1960 tarihinde, yazının sahil tarafındaki Değirmen Burnu Tabyası’ndaki askeri garnizonun komutanı Albay Turan Şekip Pınar tarafından Çanakkaleli Asteğmen Seyran Çebi görevlendirilmiş ve bu yazı Sayın Seyran Çebi tarafından yapılmıştır. Burada Şair Necmettin Halil Onan’ın Çakıl Taşları şiir kitabında yer alan “Bir Yolcuya” şiirinin ilk mısrası yazılıdır.

5- KİLİTBAHİR KALESİ

Boğazın Avrupa yakasına 1462-1463 yıllarında Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır. Kalenin inşaasını Gazi Yakup Bey yürütmüştür. Kilitbahir Kalesine 1541-42 yıllarında Kanuni Sultan Süleyman tarafından Sarı Kale (Kule) eklenmiştir. 1893-1894 yıllarında onarım görmüştür.

6- KİLİTBAHİR DAMAT İBRAHİM PAŞA ÇEŞMESİ

Padişah III.Ahmed’in damadı Nevşehirli İbrahim Paşa, III.Ahmed’in emirleriyle Kilitbahir Köyünün yüksekçe bir yerine yaptırmıştır. Yeri şimdiki Kilitbahir muhtarlığının önüdür.

7- KİLİTBAHİR CAHİDİ SULTAN CAMİİ

Cahidi Cami’nin mimari bir özelliği yoktur. Basit kubbelidir. Akustik bir yapıya sahiptir. Yapılış tarihi kesin belli değildir. Cami’de I.Dünya savaşına kadar ibadet yapılmış, savaş sonrası buraya uğrayan pek olmamıştır. Bu yüzden cami harap hale gelmiştir. Bu bakımsızlık ve ibadete kapalı durumu devam ederken Kilitbahir köyündeki 9.Piyade alay komutanı Albay Mehmet Nuri Tokaç’ın müsaade ve emirleri üzerine,muhabere takım komutanı Teğmen Muzaffer Sağesen; 250 askeri ile 25-30 gün çalışarak cami ve türbeyi temizleyip ibadet ve ziyarete açmıştır. Zamanın teğmeni Muzaffer Bey, albay olduktan sonra emekli olmuş, İzmir-Karşıyaka’ya yerleşmiştir.

Cahidi Cami ve türbesinin bahçesinde Cahidi’nin eşi Kerime Hatun, Mustafa Paşa’nın kızı Atiyye Hanım, alay katibi Tevfik Efendinin annesi Ayşe Hanım, 16 yaşında veremden ölen Cevat Paşa’nın kızı Bedile Hanım’ın ve başka kişilere ait mezarlar ve bu mezarların mezar taşlarında ise kitabeleri vardır.

8- NAMAZGAH TABYASI

Çanakkale Boğazı’nın en büyük tabyasıdır. 1861-1876 yıllarında Sultan Abdülaziz tarafından yaptırılmıştır.1915 Çanakkale Boğaz Savaşına bu tabyamız, 2 adet 28 cm, 11 adet 24 cm. , 3 adet 21 cm. çapında toplam 16 adet top ile katılmıştır. Bu tabyamızın içinde 14 tane cephanelik boneti bulunmaktadır.

9- RUMELİ HAMİDİYE TABYASI

Bu tabyamız 1896 yılında Sultan II.Abdülhamit tarafından topçu birliği için inşa ettirilmiş, 1915 Çanakkale Boğaz Savaşına 35 cm. çapında iki adet çakma top ile katılmıştır. 3 tane cephanelik boneti bulunmaktadır.

10- RUMELİ MECİDİYE TABYASI

1892 Tarihinde II.Abdülhamit devrinde Asaf Paşa tarafından yaptırılmıştır. 8 adet cephanelik boneti bulunmaktadır. Çanakkale Savaşlarına 4 adet 24 cm. ,2 adet 28 cm çapında toplarla katılmıştır.

18 Mart 1915 Boğaz savaşında 275 kg. mermiyi sırtında taşıyarak, İngilizlerin Ocean zırhlısını vuran Kahraman Seyit Onbaşı bu tabyada 3. topun başında görevliydi.

11- Rumeli Mecidiye Şehitliği Seyid Onbaşı Topu

Şehitlik ilk kez 1919 yılında tesis edilmiştir.Rumeli Mecidiye tabyası girişinde, 18 Mart 1915 Boğaz Savaşı sırasında şehit olan Ispartalı Ali Çavuş,İvrindili İsmailoğlu Mehmet, Mustafa oğlu Süleyman ve şehit 13 Türk topçusu yatmaktadır. Savaş sırasında yapılan şehitlik,tabyanın dağ tarafındaki selvi ağaçlarının arasına yapılmış. 1962 yılında şehitlerimizin kemikleri şimdiki şehitliğe taşınmıştır.

12- FEYZULLAH EFENDİ MEZARI

Peksimetçibaşı Ahmet Ağa’nn oğludur.Mısır’daki Osmanlı Ordusunun defterdarlığını yaparken,yurda dönünce İrad-ı Cedid defterdarı olmuştur.1807 yılında Çanakkale’deki topların tamiri,kale ve tabyaların düzenlenmesi için padişah III.Selim tarafından görevlendirilmiştir.

19 Şubat 1807 tarihinde Amiral Duekworth komutasındaki İngiliz donanmasının boğazdan içeriye geçişini engelleyemediği için III.Selim tarafından suçlu bulunup idam edilmiş ve Kilitbahir Kalesinin arkasına defnedilmiştir. 1939 tarihinde şimdiki okulun bahçesinde mezar taşı bulunmuş, mezarı 1962 tarihinde şimdi bulunduğu Rumeli Mecidiye Tabyası girişine taşınmıştır.

13- HAVUZLAR ŞEHİTLİĞİ VE ANITI

Bu şehitliğimiz Kerevizdere’de şehit olan subay ve askerlerimizin anısına,Çanakkale Şehitlerine Yardım Derneği tarafından 1961 yılında yapılmıştır. 6 mt. yüksekliğindedir. Anıtın üzerinde; 2.Tümen Kurmay Başkanı Yzb. Kemal, 126.Alay Yaveri Selanikli Mülazım İsmail,Kırşehirli İbrahimoğlu Hüseyin Çavuş, Nasuh Onbaşı,Kelecikli İbrahimoğlu Hüseyin, Eskişehirli Mehmetoğlu Abdurrahman,İnegöllü Mehmetoğlu Mustafa,Ankaralı Kadiroğlu Sadık,Konyalı Mikailoğlu Şerif Ali, Çankırılı Elvanoğlu İbrahim’in adları yazılıdır.Burası 18 Mart Boğaz Savaşında 4 adet 12 cm. muhasara topunun bulunduğu,savaş sırasında askerin cepheden geri döndüğü ve cepheye sevk edildiği çok önemli bir lojistik merkezidir. Bu mevki seyyar sargı yeri olarak da kullanılmıştır.

14- SOĞANLIDERE ESKİ ŞEHİTLİĞİ

Kilitbahir Köyü’nün Soğanlıdere mevkiindedir. 1915 savaşlarında hava bombardımanı sırasında şehit edilen bir onbaşı ve dokuz er anısına inşa edilmiştir.Toplu şehitliktir. 1979 yılında 2.K.ordu Komutanlığınca yaptırılmıştır.

15- SOĞANLIDERE HASTANE ŞEHİTLİĞİ

2005 yılında masrafları Zeytinburnu belediyesi tarafından karşılanarak, şehitlerimizin yanıbaşına güzel bir şehitlik yapılmıştır. Şahver Kıraç’ın dizaynını yaptığı bu yeni şehitlikler tepeden bakıldığında ay-yıldız şeklinde görülür. Mezar taşları da asker miğferi şeklinde sembolize edilmiştir. Alanda olduğu belirlenen askerlerimizin tek tek isimleri mermerlere işlenmiştir.Soğanlıdere Şehitliğinde 600 şehidimiz yatmaktadır.

16- ŞAHİNDERE SARGI YERİ VE TEĞMEN MUSTAFA EFENDİ ŞEHİTLİĞİ

Bu şehitliğimiz 2005 yılında yaptırılmıştır.18 Eylül 1915’te şehit olan 30. Alaydan, 1886 doğumlu Ali Şadi Oğlu Üsteğmen Mustafa Efendinin demir kafesli kabri şehitliğin batısındadır. İsmi belirlenebilen 1969 şehidimizin ve belirlenemeyen diğer şehitlerimizin anısına yapılmıştır.

17-SON OK ANITI

Alçıtepe Köyü ile Zığındere Sargı Yeri Şehitliği arasında, köy mezarlığının dışındadır. 1948 yılında devletimiz tarafından Kirte Muharebeleri Şehitleri anısına yaptırılmıştır. 07 Haziran 1915’te kazandığımız III.Kirte Savaşı Zaferini sağlayan 120 mm. Topçu bataryamızın süngü hücumundan bahseder.

İbrahim Artuç’un 1915 Çanakkale Savaşları kitabında burasının 5.Topçu Alayı 2. Batarya olduğu, İngilizlerin Zığındere’den şiddetli saldırısı üzerine topçu Grup Komutanı Alman Binbaşı Binhold, buradaki batarya komutanı Teğmen Arif’e (Tanyeri) “toplarınızı tahrip ederek geri çekiliniz” emrini vermiştir.Emre uymayan Teğmen Arif,elde kalan son topları ateşler ve ingilizleri ekin biçer gibi biçer. Ardından topçu erler ve çevreden bulduğu toplam 150 askerle buradan Zığındere yönüne süngü hücumu yaptırır. Büyük bir zafer elde ederek Alçıtepe’yi kurtarır. Bu hareket Güney Cephesinin kaderini tayin etmiştir.

18- ZIĞINDERE SARGI YERİ ŞEHİTLİĞİ

Zığındere içinde bu şehitlikle beraber dört şehitlik vardır. İlk olarak 1943 yılında yapılmış,1992 yılında da şimdiki haline getirilmiştir.Şehitlik içindeki anıt 1945 yılında inşa edilmiştir.

28 Haziran 1915 gecesi bu açık hava hastanesini gemilerle bombardıman eden İngilizler burada yaralı olarak yatan Yüzbaşı Kemal Bey ile,25 ve 26.Alaya mensup binlerce yaralı askeri şehit etmişler, insanlık suçu işlemişlerdir.

19- ZIĞINDERE NURİ YAMUT ANITI

Zığındere batısında,Keçi Deresi Silahendaz yamaçlarında, Gelibolu II.Kolordu Komutanı Nuri Yamut Paşa tarafından 1943 yılında yaptırılmıştır. Mimarı Asım Kömürcüoğlu’dur.

Bu bölgedeki on bin şehidimizin anısına yapılmıştır. Köylülerin ifadelerine göre, harmanda demet taşıma işinde kullanılan kanatlı öküz arabaları ile 80 araba şehit kemiği toplanmış,bu anıtın altına gömülmüştür. Anıtın içindeki mermer kapak,kemiklerin konduğu yerin ağzıdır.

Not: Nuri Yamut Paşa Çanakkale Savaşları sırasında asteğmen olarak bu bölgede görev yapmıştır.

20- YARBAY HASAN BEY ANITI

Bu anıt savaşlar sırasında,bu bölgede asteğmen olarak görev yapan,1955 yılında Gelibolu II.Kolordu Komutanı olan Orgeneral Muzaffer Alankuş tarafından Fransız cephesindeki Kerevizdere Şehitleri adına yapılmıştır.

Son yıllarda askeri kayıtlarda yapılan arşiv araştırmalarında,Osmanlıca metnin yanlış okunmasından kaynaklanan bir hata bulunmuştur.Anıtın üzerinde yazdığı gibi 17.Alay 5.Tümene bağlı değil,Albay Süleyman Şakir Bey’in komutasındaki 6.Tümen’e bağlı olduğu, 17.Alay komutanının Yarbay Hasan Bey değil,Binbaşı Hüseyin Bey olduğu,11 Temmuz değil 12 Temmuz 1915’te şehit olduğunu 6.Tümen Ceridesinden ve Süleyman Şakir Bey’in anılarından anlıyoruz.

21- MEHMETÇİK ŞEHİTLER ABİDESİ (BÜYÜK

ŞEHİTLER ABİDESİ)

Seddülbahir bölgesinde Morto Koyu’nun doğu ucundaki denizden yüksekliği 45 metre olan Hisarlık Tepe üzerinde yapılmıştır. Çanakkale Şehitleri Abidesi antik Eleaus’un kalıntıları üzerinde yapılmıştır.

41.70 m. yüksekliğindedir. Bu abidenin yapımına Çanakkale savaşları’ndan tam 39 yıl sonra başlanabilmiştir. 1944 yılında M.S. Bakanlığının açtığı proje yarışmasını Mimar Doğan Erginbaş’ın projesi kazanmıştır.

İstanbul’da 1952 yılında toplanan Şehitlikleri İmar Cemiyeti anıtın yapılmasına karar vererek bağış kampanyası açmıştır.Türk ulusu bu kampanyaya büyük ilgi göstermiştir. Toplanan paralarla eldeki proje uygulamaya girmiş, 19 Nisan 1954’te Abidenin temeli atılmıştır.1958 yılında açılan ikinci kampanyada 2.386.251 lira toplanmış ve yarım kalan abide inşaatı 1960’ta bitirilmiştir. 7.5 m. genişlikte, 10 metre aralıklı 4 ayak üzerine oturtulan Abide;müzesi,mermer kaplaması,etrafının ağaçlandırılması gibi unsurlar o zamanlar bitirilememiş, eksikliklerinle beraber törenle açılmıştı. Bu belirtilen eksiklikler günümüzde tamamlanarak Abideye uygun duruma getirilmiştir. 1999 yılında Abide ayakları üzerine o zamanlar yapılamamış 8 adet rölyef,İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Başkanlığının maddi, Arena tv. programı yapımcısı Sn. Uğur Dündar’ın manevi destekleri ile, Abide mimarı Prof. Doğan Erginbaş’ın gözetiminde,Prof. Ferit Özşen tarafından yapılarak tamamlanmıştır.Bu rölyeflerde, “Çanakkale’de Mustafa Kemal ve arkadaşları”,“Yurtta Sulh Cihanda Sulh”, “Nusrat Mayın Gemisi”,“Savaşlarda Düşman Gemilerinin Batırılışı”,“Siperlerde Mustafa Kemal Mehmetçiklerle” ve “Çanakkale’de Topçu Bataryaları”ndan görüntüler yer almaktadır. 2004 yılındaki düzenlemelerde tavanının iç kısmına mat cam seramiğinden Türk Bayrağı yapılmış, daha önce tamamlanamayan çevre düzenlemeleri yapılmıştır.2007 yılında da depreme karşı güçlendirme çalışmaları yapılmış,altındaki müze alanı genişletilmiştir.

18 Mart 2008’de bayrak direği 70 metrelik yeni direk ile değiştirildi. Antalya B,Şehir Bld. 22.5×15 m. ebadında 337.5 m2 bir bayrak hediye etti ve göndere çekildi.

22- SEDDÜLBAHİR HARUN ÇEŞMESİ

İtalyan donanmasının 1911 yılında Seddülbahir ve çevresine yaptığı bombardımanda tek şehit olan Harun adındaki topçu askerimizin anısına yapılmıştır.Şehit Harun’un mezarı Seddülbahir eski köy mezarlığındadır.

23- KANLI ÇEŞME

Doğuş yeri Kanlıdere’dir. Şehitler Abidesi-Seddülbahir-Alçıtepe yol ayrımındadır. Savaş sırasında suyuna kan kariştığı,bir müddet kanlı aktığı ve bu yüzden Kanlı Çeşme denildiği, adının buradan geldiği rivayet edilir.

24- SEDDÜLBAHİR KALESİ

Venediklilerin 1656’da Kuzey Ege adalarını işgal etmeleri üzerine padişah IV. Mehmet zamanında Avrupa yakasında Seddülbahir Kalesi,Anadolu yakasında Kumkale Kalesinin yapımına 1657 yılında başlanıp,1659 yılında tamamlanmıştır.Her iki kalenin tüm inşa masrafları Padişah IV.Mehmet’in annesi “Valide Turhan Sultan” tarafından karşılanmıştır.Köprülü Mehmet Paşa’nın Sadrazamlığı sırasında Mimar Mustafa Ağa ve Frenk Ahmet Paşa eliyle inşa edilmiştir.

Çanakkale Savaşları sırasında bu kaleye 2 adet 28, 4 adet 8.8 cm’lik olmak üzere toplam 10 top yerleştirilmiştir. Çanakkale Savaşlarının ilk şehitleri,müttefik donanmanın saldırısı sırasında 03.Kasım.1914 ‘te verilmiştir.Başta kale komutanı Şevki Bey olmak üzere 5 subay ve 81 askerimiz cephaneliğin patlamasıyla şehit olmuşlardır.

25- İLK ŞEHİTLER ANITI

03 Kasım 1914’te müttefik donanmanın yaptığı bombardımanda kale cephaneliğine isabet eden bir mermi, cephaneliği infilak ettirmiş,5 subay ve 81 erimiz parçalanarak şehit olmuşlardır.Anıt 1986 yılında yapılmıştır.04 Mart 1915’te buraya çıkarma yapan sabotajcı İngiliz deniz komandolarına karşı savaşan 27.Alay 3.Tabur 10.Bölük erlerinden Bigalı Mehmet Çavuş,tüfeğinin ateşleme mekanizması bozulunca, siper küreği ile düşman üzerine saldırarak ağır yaralanmıştır.

26- ERTUĞRUL TABYA

1895 tarihinde Padişah II.Abdülhamit devrinde Asaf Paşa’nın çalışmaları sonucunda yapılmıştır. Tabyada üç adet bonet (cephanelik) 2 adet Alman Kurupp marka 24 cm çapında çakma top kullanılmıştır.Toplardan bir tanesinin namlusu orijinal yerindedir. Üstünde 1883 tarih damgası vardır.

27- YAHYA ÇAVUŞ ŞEHİTLİĞİ VE ANITI

İlk anıt 1962 yılında Çanakkale Şehitleri Anıtlarına yardım derneği tarafından yaptırılmıştır.Bu ilk anıtta 25 Nisan 1915’te savaşın ilk günü 26.Alay,3.Tabur,10.Bölükten şehit olan subay ve eratttan 18 kişinin adı vardı.

Şehitliğin son hali Kültür Bakanlığı tarafından 1992 yılında yeniden düzenlenmiştir.

28- HELLES ANITI

1924 Yılında yapılan anıt 33 metre yüksekliğindedir. Anıt, hem Gelibolu Yarımadası Savaşları için hem de bu savaşlarda yaşamını yitirmiş 20763 kişinin anısına yapılmıştır.

29- GÖZETLEME TEPE ŞEHİTLİĞİ VE ATATÜRK ANITI

Gözetleme Tepe’de II.Dünya Savaşı yıllarında önlem olarak bir birliğimiz vardı. Burada görev başında şehit olan 3 askerimiz var. Anıtın hemen arkasında üç tane şehit mezarı var. Mezarların üzerinde yazılı hiçbir şey yok. Anıt, Eskişehir Kor.İş.Tb.1.Bl.tarafından 1939 yılında yapılmış. Anıtın denize bakan yüzünde mermer üzerine Atatürk portresi işlenmiş, resmin altında da şu mısralar yer almaktadır.

Türküm Ne Mutlu Türküm Diyene

Ölürüm Yan Baktırmam Türk Eline

Ben Türküm. Güvenirim Süngüme-Gücüme

O da Olmazsa Ruhumla Şahlanırım Üzerine

30- KABATEPE ÇANAKKALE DESTANI TANITIM (SİMÜLASYON)  MERKEZİ

Solda Çanakkale Destanı Tanıtım Merkezinini Dışarıdan giriş bölümü,sağda ise rezervasyon yaptıran grupların sıralarını bekledikleri anlardan birisi.

2012 Yılında Haziran ayında yapımı tamamlanarak hizmete giren Çanakkale Destanı Tanıtım Merkezi 11 görsel bölümden oluşmaktadır. 5’er dakikalık film şeklide yapılan görsellerden bazıları 3 boyutlu olup Çanakkale savaşının farklı dönemleri anlatılmaktadır.2012 Yılı ücretleri büyükler 10tl, öğrenciler 2,5 tldir.Çanakkale Savaşlarında kullanılan bazı savaş malzemelerinden örneklerin sergilendiği iki salonuda aynı ücretle gezebilirsiniz.Burayı gezmek için bir buçuk saatlik bir zaman ayırmanız gerekmektedir.Eceabat ilçe merkezine 10km, Geliboluya 48 km mesafededir.Çanakkale il merkezine ise Feribot artı 10 kmdir.Çanakkale -Eceabat, Çanakkale -Kilidbahir Feribotla Gelibolu Yarım Adasına geçtikten sonra ya doğrudan buraya giderek gezebilirsiniz,yada savaş alanlarını gezerken burayı gezebilirsiniz.

31- ANZAK KOYU VE TÖREN ALANI

Kabatepe Müzesinden sonra sahil boyunca ilerlersek Anzak Koyu’na ulaşırız. Burası 25 Nisan sabahı saat 04.30’dan itibaren Anzak kuvvetlerinin çıkarma yaptığı yerdir. Biraz ileride Anzaklara ait Arıburnu mezarlığını görürüz. Biraz daha ilerlediğimizde Arıburnu Yarlarının önündedeki düz alan da Anzakların anma törenleri yaptığı yer olan Tören Alanıdır.

32- MEHMETÇİĞE SAYGI ANITI

Kabatepe-Conkbayırı yolu üzerinde,Albayrak Sırtı güney ucundadır.Türk askerinin yaralı düşman askerine yaptığı yardımı simgeler.Avustralya Genel Valisi Casey’e,1964 yılında Avustralya’ya ilk atanan büyükelçimiz Baha Vefa Karatay güven mektubunu verirken, 1915 yılında Çanakkale’de üsteğmen olarak görev yapan Casey, şahit olduğu Türk askerinin yaralı bir yüzbaşıya yaptığı yardımı anlatır. Anıt üzerinde Lord Casey’in anısı yazılıdır.

33- KARAYÖRÜK DERE ŞEHİTLİĞİ

Kanlısırt’a varmadan 200 m. mesafede yolun sağ tarafında, Yarımadadaki orijinal Şüheda Kabristanlıklarından birisidir. Merdivenle inilen yaklaşık 100 m. aşağıdaki şehitlik 2006 yılında orijinal şehitliğin hemen yanıbaşına yapıldı.

Savaş sırasında 16.Tümene bağlı 48.Alayın cephesini oluşturan buradaki şehitlikte 1915 Mayısından itibaren şehit olan Mehmetlerimiz yatıyor.

Şehitlikte 48.Alaya mensup askerlerin yanısıra aynı bölgede görev yapan 63,74, ve 77. Alaylardan askerlerimizde yatmaktadır.Burada kimlği belirlenebilmiş 1153 şehidimiz vardır.

34- KANLISIRT KİTABESİ

Albayrak sırtının bitiminde,Lone Pine Anıtının karşı çaprazında bulunan kitabe, burada savaşmış ve büyük kahramanlıklar göstermiş 16.Tümen anısına dikilmiştir.Bu bölge 25 Nisan’da Anzaklar tarafından zorlanmış ama Mehmetçik topğını vermemiştir.6 Ağustos’ta burası tekrar yoğun bir bombardıman altında kalmış ardından çok şiddetli bir Anzak taarruzu gerçekleşmiştir. Burada 5 gün boyunca boğaz boğaza çarpışmalar yaşandı.9 Ağustos’ta Kanlısırt’ın doğu kesimini ele geçiren Anzaklar savaşın sonuna kadar burasını ellerinde tuttular.

35- KIRMIZI SIRT SİPERLERİ (LAĞIM AĞZI)

Lone Pine Anıtını geçtikten sonra yolun sağ tarafında 125.Alay siperleri tabelasını görürüz. Yolun sol tarafındaki siperlerde Anzaklara aittir. Yolun hemen sağında bir tünel ağzı görüyoruz. Burası 19 Mayıs saldırılarında çok zorlu geçen lağım savaşlarının geçtiği bir mekandır.

Bölgenin en büyük özelliği 19 Mayıstaki hücumda binlerce Türk askerinin burada şehit olmasıdır.Bu şehitlerimizin kanı bu sırta adını vermiştir.

36- KANLISIRT ANZAC ANIT VE MEZARLIĞI (LONE

PİNE)

Anıtın altında küçük bir ibadet yeri (şapel) yer almaktadır. Kanlısırt platosunun düzlüğünde bulunmaktadır. Anıt, Avustralyalıların ana anıtı,Yeni Zellandalıların dört anıtından biridir.

Anıt,Gelibolu Yarımadası’nda savaşan ve mezarları bilinmeyen 3268 Avustralyalı,456 Yeni Zellandalı,denize defnedilen 960 Avustralyalı ve 252 Yeni Zellandalıya atfedilmiştir. 1920-1925 yılları arasında yapılmıştır.

37- YARBAY HÜSEYİN AVNİ BEY KABRİSTANI

Conkbayırı’na çıkarken ve Kanlısırt’ı 1km. kadar geçtikten sonra sağa sapan yolun ucundadır. Yarbay Hüseyin Avni, 57.Piyade Alayı Komutanı olarak 13 Ağustos 1915 günü birliğinin çoğu ile birlikte şehit olmuştur.Bu tarih o yılın Ramazan Bayramının ikinci günüdür. Şehit olduğu yerde gömülüdür. Hava kuvvetleri eski komutanı ve Cumhuriyet Senatosu başkanlarından emekli Or General Tekin Arıburun’un babası idi. Bu soyadı kendisine Atatürk tarafından verilmiştir.

57.Alay Komutanı Hüseyin Avni Bey’in mezarı 1935 yılında şöyle bulunmuştur:

1915’te şehit olurken yanında bulunan 19.Tümen Komutanı Mustafa Kemal’in kurmay başkanı İzzettin Çalışlar’ın tarifi üzerine şu anda mezarının bulunduğu tepe kazıldığında,cephane sandıklarının (paslanmaz) tenekesine kasaturayla Osmanlıca olarak 57.Alay Komutanı yazılı parça çıkar. Yarbay Hüseyin Avni’nin üzerine konarak gömülmüştür. 1915 Çanakkale savaşlarından 20 yıl sonra 1935 yılında mezarı, oğlu Tekin Arıburun tarafından yaptırılmıştır.

38- ÇATALDERE ŞEHİTLİĞİ VE ANITI

H.Avni Bey Şehitliğinden Sonra dere yamacına inen merdivenler bizi 2006 yılında yapımı tamamlanan Çataldere Şehitliğine ulaştırır. Burası 25 Nisan 1915’ten sonra bu bölgede şehit olan 27. ve 57.Alay askerlerimizin anısına yapıldı.Aynı zamanda 1,5, ve 6.Alaylara mensup askerlerimiz de burada yatmaktadır. Esas orijinal şehitlik bu mekanın doğusunda yer almaktadır. 19 Mayıs hücumunda şehit olan binlerce askerimizin 24 Mayıs ateşkesinde toplu olarak defnedildikleri yerdir.

39- BOMBA SIRTI YÜZBAŞI MEHMET ŞEHİTLİĞİ

27.Alay bölüklerinden birinin komutanı olduğu tahmin edilmektedir.

40- ELLİYEDİNCİ ALAY VE ŞEHİTLİĞİ

57.Piyade Alayı;57.Piyade Alayı,25 Aralık 1892 yılında Trablusgarp (şimdiki Libya’da) da 15.Nizamiye tümeni kuruluşunda oluşturulmuş, daha sonraları 19.Tümen kuruluşunda Balkan Savaşına katılmış ve savaştan sonra dağıtılmıştır. 28 Ocak 1915’te 19.Tümen kuruluşunda Tekirdağ’da tekrar törenle kuruldu.

Tümen komutanlığına atanan Sofya askeri ateşesi Kurmay Yarbay Mustafa Kemal 01 Şubat 1915’te Tekirdağ’da göreve başladı. Mustafa Kemal teşkilatını tamamlamaya çalışırken, Başkomutanlıkça tümenin Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanlığı’nın genel ihtiyatını oluşturmak üzere çok acele Eceabat’a gönderilmesi emredildi.

Tümenin piyade alaylarından 58- 59.Alayları, kuruluşlarını tamamlayamadıklarından bunların yerine Suriye bölgesinde seferberliğini tamamlayarak İstanbul’a gelmiş bulunan 6.kolordu’dan iki alay (Urfa bölgesinde seferber olan 72. Alay’la, Halep bölgesinde seferber olan 77. Alay) 23 ve 24 Şubat günleri Eceabat’a gönderildi. 25 Şubat 1915 tarihinde de 19.Tümen karargahı,57. Piyade Alayı ve tümenin öteki birlikleri Eceabat’a geldiler. 5. Ordu’nun kuruluşundan sonra 26 Mart 1915’te 19.Tümen,ordunun genel ihtiyatı ve 3. Kolordunun kuruluşunda yer almış olarak Bigalı köyü ve dolaylarına intikal etti. 25 Nisan 1915’te çıkarma başlamış, düşman Merkeztepe-Kanlısırt hattına kadar ilerlemişti. 19.Tümen Komutanı Mustafa Kemal kendi insiyatifi ile 57.Piyade Alayını savaşa sürdü.Bu yiğit alay, Kocaçimen Tepe’den Conkbayırı yönünde adeta bir sel gibi akarak düşmanı geriye attı. Padişah Sultan Reşat’ın 30 Kasım 1915 tarihli emriyle gösterdiği üstün yiğitlik ve yararlığın anısı olmak üzere Altın ve Gümüş İmtiyaz Madalyalarıyla Harp Madalyası verilmiştir. Bu tarihten sonra da bir çok savaşa katılmış, Galiçya’da ve Filistin Cephelerinde kahramanca savaşmıştır. 57.Piyade Alayı Anıtı,Çanakkale Savaşları sırasında kahramanlıkları destanlaşan ve tamamı şehit olan 57. Piyade Alayı Şehitleri anısına T.C. Kültür Bakanlığınca yaptırılmış,12 Aralık 1992 yılında açılmıştır.

41- KESİKDERE ŞEHİTLİĞİ

57. Alay Şehitliği’nin sağındaki vadide yer alan Kesikdere Şehitliği 2006 yılında tamamlanmıştır. Şehitlikte, bu bölgede çarpışmış olan 57. 27. 64 ve 18. Alaylara mensup askerler yatmaktadır. Şehitlikte bulunan kitabelerde isimleri tespit edilen 1115 askerin adı yazmaktadır.

Savaş esnasında bu bölge, siper şebekelerinin birbirlerine en yakın olduğu noktalardan biridir. Bu sebepledir ki vurulan askerler vuruldukları yere gömülmüşlerdir

42- CESARET TEPE MEHMET ÇAVUŞ ANITI

Bu anıt, düşmanın hiçbir zaman ele geçiremediği ve bu nedenle “Cesaret Tepe” diye anılan tepede bulunmaktadır. *Miralay Şefik Aker’in hatıralarında şöyle bir ifade geçmektedir. Yüksek Sırt’ta düşmanlarımızın Arıburnu ve Anafartalar’dan ricata mecbur olduklarını ilk ihbar eden ve biraz eratımızı şehit eden son bir lağım patlama mevkii olmasına binaen hatıra olarak iki taraf siperlerinin tam ortasında yaptırdığım ve halen ziyaretgah olarak kullanıldığını işitmekte bulunduğum abidenin (bu abide yıkılarak yerine muntazam bir abidenin yapıldığını işittim)… Miralay Şefik Aker’in tarif ettiği yer Mehmet Çavuş Abidesinin tam olarak bulunduğu yerdir.Bu anıt,Kırşehir Çiçekdağ’lı Mehmet Çavuş (Mülazım) Canpolat için yapılmıştır.

Mehmetçik Şehitler Abidesi yapılmadan önce aynı görevi buradaki Mehmet (çik) Abidesi görüyormuş. Büyük Anafarta Köylüleri “önceden biz orada Kuran okuyor, kazanlarla pilav pişirip şehitlerimiz için hayır yapıyorduk” diyorlar.

* Geniş bilgi için araştırmacı yazar Sayın Cemaleettin Yıldız.

43- ARIBURNU YARLARI

Mehmet Çavuş Anıtı önünden deniz yönüne doğru 200 m. kadar yürüdüğümüzde Arıburnu Yarları tabelasını görürüz. Burası Yüksek Sırt ile Serçe Tepe’nin kesiştiği yerdir.

44- MESUDİYE TOPU

1914 Tarihinde Sarı Sığlık Koyunda batırılan Mesudiye gemimizden sökülerek getirilmiştir. 57.Alay şehitliğimizden Conkbayırına çıkarken şehitliğin hemen üzerinde, İngilizlerin Baby 700 mezarlığının yanındadır. Namlusu dinamitle havaya uçurulmuş kalan kısmı orijinal yerinde durmaktadır.

45- DÜZ TEPE SİPERLERİ

Conkbayırına yaklaşık 1 km. kala yolun sol tarafındadır.19.Tümen emrine giren 10.Alay tarafından tutulan bu bölgede gözetleme siperleri bulunuyordu. Sürekli gemi toplarının hedefi olmuştur. 25 Nisan’da Anzakların eline geçmiş ve geri alınmıştır. Tüm Savaş boyunca Türk tarafında kalmıştır.

46- CONKBAYIRI MEHMETÇİK PARKI ANIT VE

YAZITLARI

Conkbayırı yazıtları beş adettir.1970 yılında yapılan yarışmayı kazanan Mimar Ahmet Gülgönen’in tasarımı olan yazıtlar devletimiz tarafından yaptırılmıştır.Conkbayırı Mehmetçik Anıt ve yazıtları, buradaki korkunç savaşlarda yaşamlarını yitiren kahraman Türk askerleri için dikilmiştir. Yapımı Conkbayırı Mehmetçik Parkı Anıtı Yaptırma ve Yaşatma Derneğince başlatılmış, 1981-1982 yıllarında Tarım Orman ve Köy İşleri Bakanlığına bağlı O. G. M. tarafından tamamlanmıştır. 261 Rakımlı Tepe üzerine yapılmış olan bu Anıt-Yazıtlar; Atatürk’ün cephaneleri kalmadığı için geri çekilmek zorunda kalan askerlere süngü taktırıp, kazandığımız an bu andır dediği ve düşmanı olduğu yere çakıp, püskürttüğü yerdir.

47- CONKBAYIRI YENİ ZELLANDA ANITI VE MEZARLIĞI

Conkbayırı’nda hayatlarını kaybeden 952 Yeni Zellanda’lının anısına ve 1925 yılında tamamlanarak açılışı yapılmıştır. *Haluk Oral,Arıburnu 1915.

Conkbayırı, Çanakkale Savaşlarında en önemli hedeflerden birisidir. Avustralya’lılar 25 Nisan çıkartmasının ardından Conkbayırı’na doğru tırmandılar ancak karşılarında hiç beklemedikleri büyük bir Komutan Mustafa Kemal Atatürk’ü görünce durmak zorunda kaldılar. 6-10 Ağustos tarihleri arasında yapılan Sarıbayır savaşlarında Yeni Zellandalılar Conkbayırı’nın en uç noktasını ele geçirmeye çalıştılar fakat Mustafa Kemal’in başında bulunduğu güçlü savunma karşısında başarısızlığa uğradılar. Ne Liman Von Sanders ve ne de bir başka komutanın göremediğini, o inanılmaz askeri dehası ile ATATÜRK görmüş ve Conkbayırı ile Sarı Bayır’ın bütün güney yarımadanın anahtarı olacağını anlamıştı. Büyük Komutan ATATÜRK, “Size taarruzu değil, ölmeyi emrediyorum…” emrini, Conkbayırı’nda, tarihin unutulmaz sayfalarına nakşetmişti.

48- CONKBAYIRI ATATÜRK ANITI

Bu anıt Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 10 Ağustos 1915 tarihinde süngü hucumu emrini verdiği yerde Yeni Zellanda anıtından daha heybetli bir şekilde yapılmış,1993 yılında açılışı yapılmıştır.Burası Conkbayırının zirvesidir.Atatürk, tarih kitaplarına geçen “Size taarruzu değil, ölmeyi emrediyorum” emrini Conkbayırı’nda vermiştir. 1994 yılında TC Kültür Bakanlığı’nca Yeni Zelanda Anıtı’nın tam karşısında bulunan ve Atatürk’ün saatinin parçalandığı yere bu Atatürk Anıtı yaptırılmıştır.

49- ÜSTEĞMEN NAZİF ÇAKMAK ŞEHİTLİĞİ-ANITI

9.Tümene bağlı 64.Piyade Alayında bölük komutanıydı.8 Ağustosta saldırıya geçen Yeni Zellanda kuvvetlerine karşı Conk Bayırı Zirvesini savunurken şehit düştü.Mareşal Fevzi Çakmak’ın küçük kardeşidir.

50- ATATÜRK’ÜN SAATİNİN PARÇALANDIĞI YER

Conkbayırı zirvede Atatürk Anıtı önündeki gülleler bu yeri göstermektedir. Ancak tam olarak bu noktanın 100 m. kadar doğusundadır.

ATATÜRK’ÜN SAATİ

Atatürk’ün bir sözü vardı,

Yediveren bir gül gibi açardı.

Atatürk’ün bir atı vardı,

Eti’lerden beri yaşardı.

Atatürk’ün bir resmi vardı,

Buğday tarlası gibi ağardı.

Atatürk’ün bir saati vardı,

Durmadı!

(Melih Cevdet Anday)

Öneren (Emekli Deniz Albay,araştırmacı yazar, Rüstem Kurtoğlu)

51- ATATÜRK’ÜN SAVAŞ GÖZETLEME YERİ

Nazif Çakmak Anıtının arkasındadır. Atatürk buradan tüm Anafartalar ovasını gözetliyor ve savaş planları yapıyordu.

52-  KEMAL YERİ ANITI

Buraya Kemal Yeri adı,Fahrettin Altay’ın teklifiyle 5-6 Mayıs 1915 tarihinde verilmiştir.

Atatürk’ün Mayıs ortalarına kadar savaş idare yeri olarak kullandığı tepededir. Gelibolu Yarımadası Tarihi ve Milli Parkı Müdürlüğünce buraya bir Anıt-Yazıt konmuştur. Anıt Yazıtta “Benimle birlikte burada muharebe eden bütün askerler kesin olarak bilmelidirler ki! Bize verilen namus görevini eksiksiz yapmak için bir adım geri gitmek yoktur. Uyku, dinlenme aramanın, bu dinlenmeden yalnız bizim değil, bütün milletimizin sonsuza kadar yoksun kalmasına sebep olacağını hepinize hatırlatırım” diye yazmaktadır.

53- KOCADERE HASTANE ŞEHİTLİĞİ

Bu şehitlik, Kocadere Köyü’ne yaklaşık 500m. mesafede, köyün güneyinde, Kuruca Dere’nin doğusunda Köyaltı Mevkii’ndedir. Bu şehitlik, “Şüheda Kabristanları” projesi kapsamında inşa edilen gerçek bir şehitliktir. Bu şehitlikte, isimleri ve memleketleri tespit edilen 1354 şehit yatmaktadır.Arıburnu’na çıkan düşmanı karşılayan 19.Tümen,yardıma gelen 16. ve 5. Tümenler’in sıhhiye bölükleri Kuruca Dere (Kocadere Köyü) güneybatısında ve kuzeybatısındaki Köydere ve Güzeldere mıntıkalarında önceleri sıhhiye bölükleri,daha sonra tümen hastaneleri kurulmuştur.Savaşın daha sonraki aşamalarında yaralı ve ağır yaralı hastaneleri oluşturulmuştur. Özellikle Kocadere Şimal Grubu’na ait ağır yaralı hastanesi eldeki imkansızlıklar ve hekim azlığına rağmen baştabip Tatar İsmet Bey’in gayretleriyle devrin koşullarına göre oldukça düzenli ve temizdir.Bu durum, 5. Ordu Sağlık Uzmanı Alman Prof. Meier’in dikkatini çekmiş, Liman Von Sanders Paşa’ya bahsetmesi üzerine Ordu Komutanı burayı ziyaret etmiş ve hastaneyi altın madalya ile ödüllendirmiştir. Bu bölgedeki hastaneler içinde altın madalya ile ödüllendirilen ilk ve tek hastane unvanını almıştır.

54- BİGALI KÖYÜ ATATÜRK KARARGAH MÜZESİ

Ocak 1915’te Tekirdağ bölgesinde kurulan 19.Tümenin komutanlığına atanan Mustafa Kemal, kısa sürede tümenini kurmuş, 25 Şubat 1915’te Çanakkale Savaşlarına katılmak üzere Eceabat’a gelmiş, burada ikmal yaptıktan sonra 17 (18) Nisan 1915’te Bigalı Köyü’ne gelerek buradaki bir köy evini kendine karargah yapmıştı.

Bir hafta sonra savaş başlamış, olanca hızıyla sürüyordu. Atatürk bugünlerde Bigalı’daki karargahında taarruz planlarını hazırlıyor, buradan cephenin en ön saflarına kadar gidiyordu.

Çanakkale Savaşlarından sonra, Atatürk’ün Bigalı’daki karargahı yine eski sahipleri tarafından uzun yıllar ev olarak kullanıldı. Bu evde Atatürk’ün uzun gün ve geceler geçirdiğini, petrol lambalarının sabahlara kadar yandığını herkes biliyordu. Şu anda, o günlerde kullanılan eşyalardan sadece bir masa kalmıştır.

Bigalı Atatürk Müzesi kurma komitesi adıyla bir komite kuruldu. Bu komite ilk iş olarak,1969 yılında evin dış kapısı üzerine “M. Kemal Atatürk’ün 1915 tarihindeki 19.Tümen karargahı” ibaresini taşıyan bir levha yerleştirdi.

Ev, sahiplerinden satın alınarak müze haline getirilmek isteniyordu. Sonunda bu iş başarıldı. Atatürk’ün Bigalı karargahı, Kültür Bakanlığına devredildi. Bakanlık, evi onartarak 1973 yılında ziyarete açtı. Atatürk’ün Bigalı Karargahı iki katlı, bağdadi bir yapıdır. Dış kapısından oldukça küçük bir avluya girilmektedir. Alt katta biri büyük diğeri küçük iki odası vardır. Tahta merdivenle üst salona çıkılır. Salona açılan üç kapıdan ortadaki en büyük oda, Atatürk’ün çalışma odası, sağdaki ise yatak odasıdır. Diğer oda yaverine ayrılmıştır. Odaların tavan ve taban döşemeleri tahtadır. Bugüne kadar gelebilen masa çalışma odasındadır. Karargah müzesi, Atatürk’ün resimleriyle ve sonradan buraya getirilen benzer eşyalarla ziyarete açılmıştır. *[1] Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi.Mehmet Önder.T.T.K.Basımevi,Ankara 1988.

55- BÜYÜK ANAFARTA KÖYÜ ÖZAY GÜNDOĞAN MÜZESİ

Sayın Özay Gündoğan’ın yıllar süren ferdi çabaları sonunda başardığı büyük olay. Tarihimize ışık tutan objeler burada sergilenmekte. Her Türk evladının görmesi gereken bir müze. Ancak Tur güzergahına uymadığı için herkes bilmiyor. Anafartalar bölgesine gidildiğinde mutlaka ziyaret edilmelidir.

56- YARBAY HALİT VE YARBAY ZİYA ŞEHİTLİĞİ

Büyük Anafarta köyünden mezarlık girişine doğru birbirine çok yakın noktalarda üç ayrı şehitlik grubu vardır. Köye en uzak konumda birinci grupta iki subayımız yatmaktadır.

7.Tümene bağlı 20.Alay Komutanı Yarbay Halit Bey ile 21.Alay Komutanı Ziya Bey. Halit Bey Anafarta Bomba Tepe’de,Ziya Bey Asma Dere’de 11 Ağustos günü şehit oldular.

57- ÜSTEĞMEN HALİT ASTEĞMEN RIZA ŞEHİTLİĞİ

İkinci grup şehitlikte Üsteğmen Halit Efendi ve Asteğmen Rıza Efendi yatmaktadır. Baş uçlarında “Arıburnu muharebelerinde Halit-Rıza Tepesinin geri alınışında şehitlik mertebesine erişen 3.Kolordu Mürettep 4.Alay, 1.Bölükte Süvari Üsteğmen Amasyalı Halit ve 15.Alay 4.Bölük Süvari Teğmen Ali Rıza Efendilerin ruhlarına Fatiha,30 MAyıs 1915” yazmaktadır.

58- ÜSTEĞMEN HASAN TAHSİN VE ALAY MÜFTÜSÜ

ŞEHİTLİĞİ

Üçüncü grupta ise Üsteğmen Hasan Tahsin ve Alay Müftüsü yatmaktadır. 7.Tümen Topçu Alayından bölük Üsteğmeni Hasan Tahsin Seddülbahir’de yaralanmış,bu bölgeye gelmiş,İkinci Anafartalar Muharebesinde Kayacık Ağılında şehit olmuştur. Alay Müftüsü de aynı gün aynı muharebede şehit olmuştur.

59- YUSUFÇUK TEPE KİTABESİ

Anafartalar Grubu Komutanı Albay Mustafa Kemal’in komutasındaki Türk kuvvetleri 8-12 Ağustos 1915’te yapılan 1.Anafartalar Muharebesi sonunda düşman kuveetlerini yenerek Mestantepe ve Kireçtepe hattına attı.Kitabe,1. Anafartalar Zaferi anısına dikilmiştir.

60- KİREÇTEPE JANDARMA ŞEHİTLİĞİ, ANITI VE

KİTABESİ

Sahil yolunda Büyük Anafarta yol kavşağından ayrılan yol,Azmak mezarlığından sonra kuzeydoğu istikametinde 3.5 km.dir.Burası da gerçek Şüheda Kabristanlıklarındandır. Savaş sırasında Türk hatlarının gerisine yapılmış şehitlikte 127,19,17 ve 39.Alaylarla, 11 ve 12. Topçu Alaylarında ve istihkam taburunda görev yaparken şehit düşmüş 5.Tümen askerleriyle Gelibolu ve Bursa Jandarma Taburlarının Mehmetçikleri yatıyor. Girişte boş mermi kovanlarından yapılmış bir anıt vardır.Bu anıtın önünde Mustafa Kemal’in de bulunduğu tarihi bir fotoğraf bulunmaktadır.

Kitabede ise şu sözler yazmakta. “6-8 Ağustos 1915’te Gelibolu ve Bursa Jandarma Taburlarının kahramanca çarpışan üç bölüğü,iki tugay gücüne ulaşan İngiliz kuvvetlerini Karakol Dağı ve Kireçtepe’de durdurup,Anafartalar Grubunun kuzey yanını korumuştur”

Gelibolu Jandarma Taburunun Komutanı Yüzbaşı Kadri Bey bilgisi,inanılmaz gayretleri ve fedakarlıkları ile Kireçtepe’de sembol olmuştur.

SEDDÜLBAHIR ve ANAFARTALAR’IN GIZLI KAHRAMANLARI

BURSA SEYYAR JANDARMA TABURLARI

Seferberlik gereği Ağustos 1914’te Gelibolu’ya intikal etmiştir. O tarihten itibaren 9.Tümen’in emrinde,Tekke Burnu’ndan Ece Limanı’na kadar olan bölgenin örtme,gözetleme ve korumasını üstlenmiştir. İtilaf Devletleri’nin Boğaz’ı zorlamasıyla birlikte,kara harekatıyla başlayan süre içerisinde, Koyun Limanı’ndan Büyük Arıburnu’na kadar olan bölgede, duruma göre görev alanını daraltarak ve genişleterek görev yapmıştır.

Personel ve Malzeme Durumu:

Diğer seyyar jandarma taburlarında olduğu gibi silah, teçhizat ve malzeme yönünden çok yetersiz olup, savaş kıymeti az olan Martin Henri tüfekleriyle donatılmıştı. Tahkim edevatı çok az,giyecek,gereç ve donanımları noksandı.Bu tabur güney grubu emrine verilmiş, Seddülbahir-Kirte Bölgesi ateş hattında savaşmıştır.27 Nisan 1915’te Hisarlıktepe’yi savunmakta olan bu taburun üniformaları Fransızların üniforması gibi mavi olduğundan Alçıtepe’den ilerleyen birliklerimiz bu taburumuzu Fransız askerleri sanarak 33 metre mesafeden şiddetli bir ateşe tutmuş ve bu vahim durum çok geç anlaşılmıştır. Bu korkunç durum neticesinde 15–20 jandarma erimiz kardeş kurşunla hayatını kaybetmiştir. Bu birlik 26 Nisan 1915’te Hisarlıktepe’de 280 yaralı 50 kayıp ve 110 şehit olmak üzere 440 zayiat

vermiştir.

Bu durumu Tabur Komutanı Binbaşı Hasan Tahsin bölge komutanlığına şöyle rapor eder:

Taburunun 12 Ağustos 1914’ten itibaren bölgede görev yaptığını, iki buçuk ay düşman bombardımanı altında siperlerde çok yıprandığını, 26 Nisan 1915’te Hisarlıktepe’de yalnız başına savaştığını, yaşlı erlerden de meydana gelen taburun söz dinlemeyecek bir durumda olduğunu, artık muharebe alanının demirbaşı olduklarını, halen elbisesiz 300 ikmal erinin silah ve elbisesi de dahil olmak üzere taburunu yeniden toparlayabilmesi için diğer bölükleri yerinde bırakarak uygun görülen bir yerde bir bölükle karargah kurmak ve takviye taburu geldikten sonra geçici bir süre dinlendirmek istemiştir.Tüm zorluklara rağmen bu tabur muharebe meydanlarında geri adım atmamıştır.Bu tabur kısa bir süre geri bir bölgeye alınsa da 1915’te Anafartalar Bölgesi’ne gönderilmiştir.Bursa Seyyar Jandarma Taburu kendini destekleyen birliklerle Anafartalar Ovası’nda düşmanın personel, silah ve teçhizat yönünden kat kat üstün olan kuvvetlerine karşılık, bizim için hayati öneme sahip olan Conkbayırı ve Kocaçimen’in ele geçirilmesine engel olmuşlardır. Tabur, kuzeyinde bulunan Gelibolu Seyyar Jandarma Taburu ile Anafartalar Ovası’nın kilitlenmesine büyük katkıda bulunmuştur. Kuzeyden gelen birliklere kazandırdıkları 36 saat ile Gelibolu’nun kuzeyden kuşatılarak koparılmasına engel olmada büyük başarı sağlamıştır ve düşmanın eline geçemez dediğimiz noktaların elde tutulması için canla başla savaşmışlardır.

Anafartalar ve Kirte Muharebeleri sonunda bu tabur mevcudunun 5/6’sını yitirmiş yani tükenmeye yüz tutmuştur. Büyük yokluklar içerisinde olmasına rağmen bu tabura Gelibolu

Seyyar Jandarma Taburu ile birlikte Anafartalar’da gösterdikleri kahramanlıklardan dolayı Başkomutan Vekili Enver Paşa tarafından tabur subayları bir üst rütbeye terfi ettirilip madalya ile ödüllendirilmiştir.

Enver Paşa: “Anafartalar’a düşman çıktı. On bin tüfeklisine karşılık sekiz yüzer mevcutlu Bursa ve Gelibolu Jandarma Taburları düşmanı durdurdular. Gerçi bu tabur eridi fakat vatanın kalpgahı emindir.”sözleriyle ifade etmiştir.

GELİBOLU SEYYAR JANDARMA TABURLARI

Savaşın başından sonuna kadar Anafartalar Ovası ve kuzeyinde örtme ve kıyı gözetleme görevinde bulunmuş, birçok kişi tarafından bilinmese de Kireçtepe de bir destan yazmıştır. İngilizlerin Anafartalar’daki birliklerimizin kuzeyinden Kocaçimen’e yapmak istedikleri taarruza bu bölgedeki birliklerimize öncülük ederek engel olmuşlardır.

Personel ve Malzeme Durumu:

Bu tabur seferberliğini tamamlayarak görev yerine geldiğinde kıyı gözetleme ve örtme görevine başlamıştır.Göreve başladığında taburda 872 personel ve 91 hayvan vardır.

Tabur Komutanı Yüzbaşı Kadri’dir. Bu tabur 7–12 tarihleri arasında kendisine mensup üç bölük ile Kireçtepe’yi savunuyordu. İngilizler üstün kuvvetlerle taarruz ederken, Kireçtepe’deki kuvvetlerimiz çeşitli mahrumiyet içindeydiler ve Gelibolu Seyyar Jandarma Taburu ise hiçbir yerden yardım almadan mevzilerini ölümüne savunmaktaydı. İngiliz General Oglander bu durumu şöyle anlatmıştır: “15 Ağustos’ta bile Türk birliklerinin telefon irtibatları bile yoktu. Bu yüzden öğleden sonraki olaylar sırasında Kireçtepe sırtlarındaki birlikler takviye kıtaları gönderilmesi haberini Wilmer’in 4 km. uzaklıktaki karargahına elden göndermişlerdi.Turşun Köyü’ndeki kıtalar derhal gönderildi ise de muhriplerden açılan ateşle bu kıtalar durduruldu.Gece boyunca tepe üzerindeki birliklere hiçbir yardım yapılamadı.”

Cephanesi bulunmadığı zaman taburunu bir müddet yaralı ve şehitlerinin cephaneleriyle idare etmiş olan Gelibolu Jandarma Taburu Komutanı olan Yüzbaşı Kadri bin bir fedakarlıkla Anafartalar Savaşı sonuçlanıncaya kadar Kireçtepe Bölgesi’ni savunmuştur. Ancak 15 Ağustos günü başından yaralanarak kaldırıldığı Yalova Sahra Hastanesi’nde şehit olmuştur. Bu topraklarda 103 şehit 189 yaralı ve 56 kayıp veren Yüzbaşı Kadri ve Gelibolu Seyyar Jandarma Taburu bugün çok az insan tarafından anılmaktadır.

Gelibolu ve Bursa Seyyar Jandarma Taburları bilinmemesine rağmen harekatın başından en şiddetli dönemlerine gelinceye kadar nerede ihtiyaç varsa o tarafa gönderilerek kullanılmış,

düşman birliklerinin 24 Nisan 1915 sabahı Arıburnu ve Seddülbahir sahillerine çıkarma yaptığını Başkomutanlık Karargahı’na bildiren ilk birlik olmuştur.

Buna rağmen düzenli ordu gibi olmadıkları için bu en ön saflarda savaşan taburlarımız erimiş yani bitmiştir.

Düşmanın Kireçtepe’den söküp atamadığı Yüzbaşı Kadri ve Taburu (Gelibolu ve Bursa seyyar Jandarma Taburu) anısına, yine bu taburun gazilerinin savaş sonrası şehit olan arkadaşlarını gömdükleri yere, kullandıkları top mermilerinin boş kovanları ile bir anıt yapmışlardır. Bu anıt Çanakkale’nin ilk anıtı olmuştu. Savaş sonrası bu jandarma taburlarını komuta ettiğinden, onları çok iyi tanıyan Mustafa Kemal bu ilk anıtı ziyaret ederek önünde bir fotoğraf çektirmiştir.

Nice destanlaşan kahramanlarımız omuz omuza savaşmışlar, silah arkadaşlığı yapmışlardı. Bu gün biz ise onları Çanakkale’deki isimsiz kahramanlar olarak tarihin tozlu sayfalarına hapsettik. Gösterdikleri kahramanlıklara rağmen isimlerinin çok fazla anılmamasına rağmen yarımada üzerinde bir avuç toprak parçasında ismini yaşatmaktadır.

KAYNAK

*Serçin ERDOĞAN

*Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Harp Tarihi Yayınları, “Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi Çanakkale Cephesi Amfibi Harekat”, 5. Cilt 2. Kitap, Genelkurmay Basımevi,Ankara, 1978.

Bu çalışma Muhterem Karpuzoğlu-Cemalettin Yıldız tarafından yapılmıştır.

ÇANAKKALE’DE, OSMANLI İMPARATORLUĞU DÖNEMİNDE İNŞA EDİLMİŞ KALE VE TABYALAR HAKKINDA BÖLGESEL TEKNİK BİLGİ

   A-ÇANAKKALE BÖLGESİNDE OSMANLILAR DEVRİNDE İNŞA EDİLMİŞ KALELER:

ı.Anadolu Yakasında bulunan Kaleler:

1. Baba Kale
2. Kumkale
3. Çimenlik Kalesi
4. Naraburnu Kalesi

ıı. Gelibolu Yarımadasında bulunan Kaleler:

1.Seddülbahir Kalesi

2.Kilitbahir Kalesi

3.Çamburnu Kalesi

4.Bigalı Kalesi

B- ÇANAKKALE  BÖLGESİNDE  OSMANLILAR  DEVRİNDE İNŞA EDİLMİŞ OLAN TABYALAR:

I.Anadolu Yakasında Bulunan Tabyalar:

1.Orhaniye Tabyası

2. Karanlık Liman Tabyası

3.Topçamlar Tabyası

4.Çakaltepe Tabyası

5.Dardanos Tabyası

6.Hamidiye Tabyası

7.Çimenlik Tabyası

8.Mecidiye Tabyası

Iı.Gelibolu Yarımadasında Bulunan Tabyalar:

1.Ertuğrul Tabyası

2.Domuzdere Tabyası

3.Kayalık Tepe Tabyası

4.Yıldız Tabyası

5. Mecidiye Tabyası

6.Hamidiye Tabyası

7.Namazgah Tabyası

8.Değirmen Burnu Tabyası

Iıı.Çanakkale Bölgesinde Cumhuriyet Döneminde Yapılan Tabyalar:

1.Turgut Reis Tabyası

2.Mesudiye Tabyası

BABAKALE

(Tılsımlı Kale)

a-İNŞA TARİHİ, TARİHÇESİ

Fotoğraf 2  Babakale kitabesi

kale kapısında bulunan kitabeden anlaşıldığına göre kale 1155 Rumi, yılında yapılmıştır.

Lale Devrinde ııı. Ahmet zamanında yapımına başlanan kalenin taşları Behramkale den getirilmiş işçi gücünün yetersizliğini gören ııı. Ahmet bir ferman yayınlayarak mahpus bulunan tutukluların kale inşaasında çalıştıkları takdirde affedileceği duyurulmuş ve kale inşaasında sair ve tutsaklar çalışmışlardır.

Kale 6. Vezir Kaptan Mustafa Paşa nın vakfıdır. Ve Köyün içinde bulunan Piri Reis in tayfalarından Latif Babanın türbesine izafeten kale ‘BABAKALE’ ismini almış daha evvel Hirz-ül Bahir (Tılsımlı Kale) ismini taşırmış.

b-NE MAKSATLA İNŞA EDİLDİĞİ

o tarihte Frank Korsanları çevreyi talan edip korku yaymışlardı. Kalenin yapılış gayesi Korsanlardan korunmak ve küçük bir iskan bölgesi olan köyü kale içinde barındırmaktır.

c-İNŞA ETTİRENİN KİMLİGİ

G. Vezir Kaptan Mustafa Paşa

d-RAKIMI   20 mt

e-İL MERKEZİNE MESAFESİ  115 km.(Çanakkale ili ne)

f- KULLANILMIŞ OLAN SİLAHLARIN CİNS VE ÇEŞİTLERİ

Kalede eskiden dolma tip demir gülle atan toplar kullanıldığı söylenmektedir.

g- BÖLGEDE CEREYAN ETMİŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Kalenin muharebelere sahne olduğu kaydına rastlanmamıştır.

h- YOL VE SU DURUMLARI

Kalenin Çanakkale ilinden uzaklığı 115 km. dir Bu yolun GEYİKLİ ye kadar olan 60 km si asfalt gerisi ise bozuk stablize yoldur. Kale içerisinde girişin hemen solunda bir çeşme mevcut olup suyu akmamaktadır.

1-      BUGÜNKÜ DURUMU

Fotoğraf 3   Babakale’nin bugünkü durumu. Limandan görünüşü.

Kale halen sağlam durumdadır. Sadece Kuzey Cephesi burçları yıkık durumda olup, tüm bakımsızlıklara rağmen mükemmel durumdadır.

KUMKALE

(Kale-i Hakaniye)

Gravür 1        Kumkale gravürü

a-      İNŞA TARİHİ VE TARİHÇESİ

1659 yılında Seddülbahir Kalesi karşısına Çanakkale Boğazının girişinde Ege Denizine bakan yerinde inşa  edilmiştir. Kale yapımı için gerekli para ıv. Murat (4.Mehmet)tarafından karşılandığı için Kaleye Kale-i Hakaniye ismi verilmiştir.

b-      NE MAKSATLA İNŞA EDİLDİGİ

1656 YILINDA Venedikliler ‘Morto’ Limanındaki donanmamızı yakarak Limni ve Bozcaada yı ele geçirmişlerdir.ve İstanbul da korku ve panik uyandırmışlardı. Bunun üzerine Valide Turhan Sultan tarafından iş başına getirilen Köprülü Mehmet paşa Sancağı Şerif ile İstanbul dan Gelibolu ya geldi. Burada hazırladığı bir file ile 1657 yılında Çanakkale Boğazında 3 günlük bir muharebe sonunda düşmanı yenmeyi başarmış bilahare tahkimine gerekli görülen Kumkale’ yi  inşa amacıyla Frenk Ahmet Paşa yönetiminde göreve başlanmıştır.

c-İNŞA ETTİRENİN KİMLİĞİ

Köprülü Mehmet Paşa Tarafından Frenk Ahmet Paşa

d-RAKIMI     9 mt.,

e-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Seddülbahir in Karşısında Çanakkale ye 36 Km. uzaklıkta bulunmaktadır.

f- KULLANILMIŞ OLAN SİLAHLARIN CİNS VE ÇEŞİTLERİ

Kalede Alman KRUPP marka çakma toplar kullanılmıştır. Fakat şu anda kalede bunlardan 5 tanesinin sehpa ve namlu kalıntıları bulunmaktadır. Fakat Seddülbahir Köyünde ikamet etmekte olan ‘Çanakkale Şehitleri Abidelerine Yardım Derneği Başkanı’ Hüseyin ERSAVAŞAN, Harp Tarihi Dergilerinden çıkardığı notlardan Kalede;

2 adet 11 pusluk (28 cm çapında)

2 adet 9.4 pusluk(24 cm çapında)

2 adet 5.9 pusluk(15 cm çapında)

2 adet 10 pusluk(25,4 çapında)

1 adet 8 pusluk (20,3 cm çapında)

Toplar kullanıldığı anlaşılmıştır.

g- BÖLGEDE CEREYAN EDEN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Kale 1915 Çanakkale Savaşlarına sahne olmuştur. Karşısında bulunan Seddülbahir Kalesi ile birlikte 19-25 Şubat İngiliz ve Fransız donanmalarının saldırısına kahramanca karşı koymuştur.

h- YOL VE SU DURUMLARI

Çanakkale- İzmir karayolu ile ulaşılan kalenin 20 km si Asfalt gerisi parke yoldur. Yolu düzgündür. Kale dışında şu anda 2 adet su deposu bulunmakta olup, birisi 30 ton diğeri 50 tonluktur. Birlik şu anda suyunu bu depolardan sağlamaktadır. Bu depolara su, cazibe ile PINARBAŞI KÖYÜNDEN gelmektedir. Kalenin hemen dışında güney cephesi duvarının dışında eskiden kullanıldığı bilinen bir su deposu bulunmaktadır.

I-BUGÜNKÜ DURUMLARI

                Bugün Kale Tamamıyla harap durumda olup, Kale içerisini Dz.K.K. Çanakkale Boğaz Komutanlığına bağlı METHAL ve LİMAN Grup Komutanlığı iskan etmektedir.

ÇİMENLİK KALESİ

(Kale-i sultaniye)

a-      İNŞA TARİHİ TARİHÇESİ

Çimenlik Kalesi’nin murcla kazınmıs olan kitabesi

Çimenlik Kalesi’nin İkdam Gazetesi’nde yayınlanan kitabesinin orijinali

1452 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır. Kalenin yapımına İstanbul

Fethinden hemen önce başlanmış olup, 93 gün gibi kısa bir sürede 1000 işçi ile tamamlanmıştır.

Evliya Çelebi Kale üzerinde Fatih Mehmet e ait kitabenin 856 (1452)tarihini taşıdığını ve Boğaz hisarlarının bilahare Kanuni Sultan Süleyman tarafından tamir olunarak 958 (1551)tarihli bir kitabe bulunduğunu da söyler. (Seyahatname, İstanbul 1315 ve 303) Evliya Çelebi nin tasvirine göre şehir düz bir ova üzerinde bağ ve bahçeli, üstü kiremitle örtülü, gayet mamur ve 2000 kadar ev ihtiva etmekteydi. Biraz sonra buradan geçen Gralot (Ralation nouvelled`un Voyege de Constantinople, Paris, 1689) Anadolu Eski Mimar adına verdiği murabba şekilli her köşesinde burçlar ve ayrıca ortasında büyük bir Kale bulunan Kalenin gerisinde 3000 nüfuslu büyük bir köy olduğunu kaydediyor. Şehrin nüfusu , ipek, yelken bezi, çanak,çömlek, ticaretle ile geçiniyordu. O sırada yeni inkişaf ettiği tahmin edilen tezgahlarda yapılan çanak, çömlekler memleketin bir çok tarafına sevk ediliyordu ki Boğaz Hisarı denilmiş olan Kale-i Sultaniyenin Çanakkale adını alması bundan ileri gelmiştir.

Kale asırlar boyu tadilata uğramıştır. Kalenin dış çevre duvarlarından sahile batıya bakan kısımları xıx.yüzyılda yıkılmış bunların yerine toprak tepecikler halinde istihkamlar yapılmıştır. Halen bu duvarın temel izleri yerinde görülebilmektedir. Kale Sultan Abdülaziz devrinde önemli tadilat ve tamiratlar görmüştür.

b-NE MAKSATLA YAPILDIĞI

Kale stretajik bakımdan büyük önem taşımaktadır. Boğazın en dar yerinde bulunmakta olup, karşısında inşa edilen Kilitbahir Kalesi ile boğazı kontrol altında tutabilen yere sahiptir. Fatih Sultan Mehmet İstanbul u fethinden evvel donanmaya büyük önem vermekle beraber, Çanakkale Boğazının tahkimatına itina göstermemiş ve bu yüzden İstanbul  muhasarası esnasında Avrupa dan Bizans a yardıma gelen gemiler boğazdan geçmiştir. Bunun üzerine Fatih Sultan Mehmet tahkimata büyük önem vermiş ve boğazın en dar yerinde, Rumeli sahilinde Sestos civarında ve Anadolu sahillerinde ABYDOS civarında karşılıklı iki Kale inşa ettirmiştir. ( Kilitovolos, Tarih-i Sultan Muhammet Han-ı Sanitre, Karolidi İstanbul 1325 s.165-174) ve bu kalelerden Rumelidekine Kilitbahir Anadolu sahilinde bulunan ve iki kalenin en kuvvetlisi olan Çanak-Kalesi veya Sultaniye ismi verilmiştir. (Dursunbey Tarih-i Abu ı-Fath İstanbul 1330 s.67) Bu kalelere galp müellifleri umumiyetle Dardaneller demişler ve bunları gören seyyahlar bilhassa Anadolu sahilinde bulunan kalenin emniyetini belirten hayli tavsilat vermişlerdi. ( H.Hauer,le voyage de levant da ph.du prense- cenege Paris 1897 s.159) Her iki kale zamanına göre çok maharetle inşa edildiği gibi topları sayesinde man kuvvetlerine kapatabiliyordu. Fatih in inşa ettirdiği kale 30 büyük ve daha bir çok küçük toplarla teslih edilmiş olup, boğaza giren her gemi bu Reis Kitabı Bahriye yazılış tarihi 1526 s.86)

c-İNŞA ETTİRENİN KİMLİĞİ

Fatih Sultan Mehmet

d-rakımı               1 mt.

e-İL MERKEZİNE MESAFESİ

İl Merkezindedir. Sarıçay bitiminde Fevzipaşa mahallesinde bulunmaktadır.

f-KULLANILMIŞ OLAN SİLAHLARIN CİNS VE ÇEŞİTLERİ

Esas iç kalede 32 adet top mazgalı mevcut olup, burada dolma tip top kullanıldığı rivayettir.          Fakat adet i bilgi kesin olarak mevcut olmayıp şu anda kalede Fatih devrinde kullanıldığı bilinen toplar mevcut  değildir. Bilahare Sultan Abdulaziz devrinde Kaleye dört adet top konmuştur. Fakat şu anda Kalede bunlardan 1 tanesinin Kundağı mevcuttur. Bu da 40,6 cm KRUP markadır. Üzerinde Abdülaziz e ait tuğra bulunmaktadır. Diğer üç topunda top bağlama sehpa ve vidaları mevcuttur. Ayrıca kale içinde yakın tarihte toplanmış, çevreden gelen ve denizden çıkarılan toplar sergilenmekte ve müze halinde halka sunulmaktadır.

g- BÖLGEDE CEREYAN EDEN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Kalenin Çanakkale savaşına kadar muharebelere sahne olduğu kaydına rastlanmamış olup, bu konuda bilgi mevcut değildir. Kale 1915 de boğazı korumuş ve görevini başarmıştır.

h- YOL VE SU DURUMLARI

Kalenin yolu şehir içinde olması nedeniyle asfalttır ve ulaşım mükemmeldir. Kalenin Kuzey cephesinde ziyaretçilerin kullandığı 15 otoluk bir parkta mevcuttur.

Kale içerisinde 2 adet su kuyusu mevcut olup, halen temizlik ve park sulama işlerinde kullanılmaktadır. Su fazlasıyla yeterlidir.

I-BUGÜNKÜ DURUMLARI

Senelerdir restore edilen Kale Batı Cephesi, dış surlar yıkık ve yerine toprak tepecikler yapılmış durumda, halka açık müze olarak kullanılmakta olup, yapı durumu iyidir.

a-İNŞA TARİHİ, TARİHÇESİ

Bigalı Kalesi ile yapımına başlanan kale ııı. Selim devrinde (1805) yapımına başlanmış olup, ıı. Mahmut devrinde bitirilmiştir.

b-NE MAKSATLA İNŞA EDİLDİĞİ

İstanbul a giden gemilerin son kontrollerinin yapımı amacı ile yapılmıştır.

c-İNŞA ETTİRENİN KİMLİGİ

III.Selim II.Mahmut

d-RAKIMI            6 mt.

e-İL MERKEZİNE MESAFESİ

İl merkezine 2 km. mesafededir.

f-KULLANILMIŞ OLAN SİLAHLARIN CİNS VE ÇEŞİTLERİ

Kalede kullanılan silahlar ile ilgili kayıda rastlanmamış olup, sadece ıı. Mahmut zamanında konduğu söylenen ağızdan dolma, gülle atar bir adet top toprak içerisinden çıkarılmış olup, beton kaide üzerine konmuştur. Aynı topların kale savunmasında kullanıldığı bilinmektedir.

g-BÖLGEDE CEREYAN ETMİŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYET VE SONUÇLARI

Kalenin Muharebelere sahne olduğu kaydına rastlanmamıştır.

h-YOL VE SU DURUMLARI

Nara caddesi üzerinde bulunan kalenin ulaşımı asfalt yolla olup, ulaşım mükemmeldir.

I-BUGÜNKÜ DURUMLARI

Kale halen Çanakkale Boğaz Komt.lığına bağlı Dz. Birlikleri Komutanlığınca iskan edilmekte olup esas kale halen onarılmakta olup, iç kalenin durumu iyidir. Dış surlar kısmen yıkılmış olup, onarılmıştır.

 SEDDÜLBAHİR KALESİ

                                                        (KALE-İ SULTANİYE)

a-İNŞA TARİHİ VE TARİHÇESİ

1659 yılında yapılmıştır. Seddülbahir Kalesi Rumeli kıyısında Gelibolu Yarımadasının Ege Denizine bakan ucunda bulunmaktadır. Anadolu yakasından tam karşısında bulunan Kumkale ile birlikte inşa edilmiştir.Kale yapımı için gerekli para Valide Hatice Sultan tarafından karşılandığı için kaleye ‘Kale-i Sultaniye’ ismi verilmiştir. Kalenin yapımında, ÇEKTİRİ filosunda bulunan tutsaklar çalıştırılmıştır. Bu kaleye o zamanın en uzun menzilli topları yerleştirilmiş olup, devrin şairleri övücü şiirler yazmışlardır.

b-NE MAKSATLA İNŞA EDİLDİĞİ

1656  Yılında Venedikliler ‘Morto’ limanındaki donanmamızı yakarak LİMNİ ve BOZCAADA yı ele geçirmişler ve İstanbul da korku ve panik uyandırmışlardı. Bunun üzerine Valide Turhan Sultan tarafından iş başına getirilen Köprülü Mehmet Paşa Sancağı Şerif ile İstanbul dan Gelibolu ya geldi. Burada hazırladığı bir filo ile 1657 de Çanakkale Boğazında 3 gün süren bir deniz savaşının sonunda, Topçu Kara Ahmet Ağa nın Venedik Amirali MERİKO nun gemisine attığı bir gülle, Venediklileri yenilgiye uğratmış ve Bozcaada dan çekilmelerini sağlamıştır. Bu başarıdan sonra Köprülü Mehmet Paşa Bozcaada ve Limni yi Venediklilerden geri alarak Boğazı mahasaradan kurtarmıştır. Bu savaşta mevcut kalelerin düşman saldırısına yetmediği anlaşıldığından ıv. Murat zamanında boğazın tahkimine başlandı. Mimar Mustafa Paşa Ağa ve Firenk Ahmet Paşa yönetiminde faaliyete geçilerek Rumeli kıyısında Seddülbahir Anadolu kıyısında Kumkale inşaasına başlanmıştır.

c-İNŞA ETTİRENİN KİMLİĞİ

lv. Murat ın annesi Turhan Hatice Sultan tarafından Mimar Mustafa Ağa

d-RAKIMI            30 mt.

e-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Kalenin Eceabat a mesafesi 30 km dir.

f-KULLANILMIŞ OLAN SİLAHLARIN CİNS VE ÇEŞİTLERİ

İ.Ü. Yazma Eserler Müzesi. Seddülbahir kale tabyası. Kelenin içinden

Şu anda Kale içerisinde 4 tane Bonet bulunmaktadır. Bunlardan 2 tanesi birlikçe kullanılmak-tadır.  (Şu anda terk edilmiş vaziyettedir. 2012.) Kale içerisinde bulunan Bonetler toprak dolgu sonucu bir kısmı kaybolmuştur. Şu anda çevrede ‘CANLI TARİH’ olarak değerlendirilen, Seddülbahir Köyünde ikamet etmekte olan, Çanakkale Şehitleri Abidelerine Yardım Derneği Başkanı Hüseyin ERSAVAŞ ın Harp tarihi dergilerinden çıkartmış olduğu bilgilerle kale içerisinde:

2 adet 11 pusluk (28 cm çapında)

4 adet 9.4 pusluk (24 cm çapında)

Alman KRUP marka çakma toplar kullanıldığı anlaşılmıştır.

g-BÖLGEDE CEREYAN EDEN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİVE SONUÇLARI

Kale Çanakkale savaşlarına sahne olan Topçu Yarbay ı Mecit bey komutasında Ertuğrul Koyu na İngilizlerin 19-25 şubat 1915 te yapmış olduğu çıkartmaya karşı koymuş görevini yapmıştır.

h-YOL VE SU DURUMLARI

Yol kale içerisine kadar asfalt olup ulaşım mükemmeldir. Şu andaki birliği suyu 32 km uzaklıktan gelen köy şebekesinden sağlanmaktadır. Eskiden de su aynı uzaklıktan künkler içerisinde cazibe ile geldiği bilinmektedir.

I-BUGÜNKÜ DURUMLARI

Seddülbahir köyü ve kalesi

Bugün kale içerisinde Dz.k.k. Çanakkale Boğaz Komutanlığına bağlı ‘5.Dz.Top.Bat. Komutanlığı ikamet etmektedir. (Şu anda kale harap vaziyette ve boş durumdadır 2011) Kalenin girişindeki surlar ve Kuzey cephesindeki surlar yıkılmış olup, Güney cephesindeki Deniz kenarındaki surlar halen sağlam durumdadır. Surlar hariç Kale orjinalligini taşımaktadır.

 KİLİTBAHİR KALESİ

                a-İNŞA TARİHİ VE TARİHÇESİ

1452 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından Rumeli yakasında bugünkü adıyla Çimenlik Kalesi ile birlikte inşa ettirilmiştir. Kale daha sonra 1551 yılında Kanuni devrinde önemli tamirat ve düzenlemeler görmüş olup daha sonra da Sultan Abdülaziz tarafından bizzat restore edilmiş ve toplarla takviye edilmiştir. Bu kaleye Kilitbahir adının verilmesi Piri Reis tarafından şöyle anlatılmaktadır.

Rumeli tarafında olan kaleye ‘Bahri Kilit’ dediklerine bais olmuş kim o kale bina olduğu zamanlarda, yukarıdan varan kimler İcazet-i Rumeli tarafından alurlar imiş onun için Bahr-i Kilit demişler.

b-NE MAKSATLA İNŞA EDİLDİĞİ

Kilitbahir Kalesinin tek başına yapılış gayesi düşünülemez zira karşısında bulunan Çimenlik Kalesi ile aynı anda yapılmış olup, birlikte anlam kazanmaktadırlar. Daha evvelce bahsedildiği gibi Boğazın en dar yerinde bulunması açısından önemli stratejik konum durumundadır. Fatih Sultan Mehmet in İstanbul u muhasarası esnasında Papa kuvvetlerinin Bizans a yardım ulaşması üzerine, takim tesislerinin yetersizliği anlaşılmış ve acele olarak kısa zamanda yaptırılmıştır. Böylece İstanbul emniyet altına alınmıştır.

Bugün bile aynı ehemmiyeti taşımakta olan kalenin stratejik yeri boğazın 1200 metre gibi dar yerinde olması nedeniyle, boğaza tam anlamıyla hakim olmaktır. Tabiri caiz ise bu iki kalenin varlığında boğazdan izinsiz kuşun dahi uçması mümkün değildir.
Boğazın en dar  yeri  Kilitbahir kalesi ile Çimenlik Kalesi arasıdır. 1253 m.

c-İNŞA ETTİRENİN KİMLİĞİ

Fatih Sultan Mehmet

d-RAKIMI

Dış Kale Duvarı 4 mt

İç Kale Duvarı 18 mt

İç Kule Yüksekliği 30 mt dir.

e-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Çanakkale İl Merkezinin tam karşısında bulunmakta ve Çanakkale denizden mesafesi 1200 metredir. Aynı zamanda Eceabat a 5 km. uzaklıkta bulunmaktadır.

f-KULLANILMIŞ OLAN SİLAHLARIN CİNS VE ÇEŞİTLERİ

Çimenlik Kalesinde kullanılan toplar burada da kullanılmıştır.

g-BÖLGEDE CEREYAN EDEN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Kalenin 1915 e kadar muharebelere sahne olduğu kaydına rastlanmış olup, bu konuda hiçbir bilgi mevcut değildir. Kale 1915 te boğazı korumuş ve görevini yapmıştır.

h-YOL VE SU DURUMLARI

Kaleye ulaşım mükemmeldir. Halen Kale çevresindeki konutların ulaşım yolu vasıtasıyla kalenin tam önüne kadar girmek mümkündür. 5 Km. ilerde Eceabat ile asfalt yol bağlantısı vardır. Aynı zamanda deniz yolu ile Çanakkale İl Merkezinden motorlar vasıtasıyla kaleye ulaşım yapılmaktadır. Su tabi kaynaklardan temin edilmekte olup, yeterlidir.

I-BUGÜNKÜ DURUMLARI

Kale halen sağlam olup, halka açık müze halinde kullanılmaktadır.

                        ÇAMBURNU KALESİ

                a-İNŞA TARİHİ- TARİHÇESİ

Çamburnu Kalesi  ( İ.Ü. Yazma Eserler Kütüphanesi.  Abdülhamit albümünden )

Bigalı Kalesine yakın olan kalenin ıı. Mahmut Devrinde yapıldığı söylenmektedir.

b-NE MAKSATLA İNŞA EDİLDİĞİ

Tüm duvar ve sur yüksekliği 2 mt. Yi bulan kale gözetleme ve kontrol amacı ile yapıldığı anlaşılmaktadır.

c-İNŞA ETTİRENİN KİMLİĞİ

II. Mahmut

d-RAKIMI

2 mt.

e-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Eceabat a 1500 mt.

f-KULLANILMIŞ OLAN SİLAHLARIN CİNS VE ÇEŞİTLERİ

Kalede ağır silah kullanılmış olup, devrin piyade silahları kullanılmıştır.

g-BÖLGEDE CEREYAN ETMİŞ OLAN MUHAREBELERBE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

(Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Yönetim Merkezi bu kalenin içinde yer almakta. Kalenin yapımına 1807 tarihinde padişah III.Selim zamanında başlanmış,1820 tarihinde padişah II.Mahmut döneminde bitirilmiştir.19 Şubat 1807 tarihinde donanmasıyla Çanakkale Boğazını geçen İngiliz Amirali Duekworth’ın, on gün boyunca İstanbul’u kuşatıp başarılı olamayınca geri döndüğünde, Çanakkale Boğazından çıkarken iki İngiliz kalyonu Çamburnu Kalesindeki toplarla batırılmıştır. Yüzyıllarca İngiliz donanmasının en çok kin duyduğu kale olmuştur.

İngilizler I.Dünya Savaşı sonunda 30 Ekim 1918 tarihinde yapılan Mondros ateş-kes antlaşmasına dayanarak 09 Kasım 1918’de Çanakkale Boğazını işgal etmişlerdir.Bu işgal sırasında 1807 yılının intikamını tek Çamburnu Kalesi’nin Kitabesini söküp götürerek almışlardır.

* Kadri PERK,Askeri Mecmua, Sayı 55 Çanakkale Savaşları Tarihi I.Kısım.)

1915 Çanakkale Muharebelerinde görevini yapan kalenin hemen yanında Yzb. Şehitliği vardır.

h-YOL VE SU DURUMLARI

Eceabat-Gelibolu Karayolu Üzerinde olan kalenin ulaşımı mükemmeldir. Kalenin dışında bulunan çeşme halen faal durumdadır. İçine Milli Park Müdürlüğü idare binası yapılmıştır.

I-BUGÜNKÜ DURUMLARI

Kalenin sur ve duvarları onarım görmemiştir. Harap, yıkık durumda olup, bakım ve onarıma ihtiyacı vardır.

 BİGALI KALESİ

a-İNŞA TARİHİ, TARİHÇESİ

III. Selim devrinde başlamış olup, II Mahmut devrinde tamamlanmıştır.

b-NE MAKSATLA İNŞA EDİLDİĞİ

Boğazdan geçen gemilerin son kontrol yeri olarak yapılmıştır.

c-İNŞA ETTİRENİN KİMLİĞİ

III. Selim emri ile yapımına başlanan kale II. Mahmut zamanında (1807-1820)devrinde tamamlanmıştır.

d-RAKIMI   3 m.

e-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Kale Eceabat a 5 km. mesafededir.

f-KULLANILMIŞ OLAN SİLAHLARIN CİNS VE ÇEŞİTLERİ

Kalede muhtemelen bir ton yeri mevcut olup, kullanılan silahlardan eser olmadığı gibi, araştırılan kayıtlarda kullanılan silahlar hakkında bir bilgiye rastlanmamıştır.

g-BÖLGEDE CEREYAN ETMİŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Kalenin asıl amacı kontrol olup harplere sahne olmamıştır.

h-YOL VE SU DURUMLARI

Kale Eceabat a 5 km. olup Gelibolu Karayolunun 100 mt. İçerisindedir. Ulaşım mükemmeldir. Kalenin dışında bir çeşme mevcut olup zamanında bu çeşmenin kullanıldığı söylenmektedir.

I-BUGÜNKÜ DURUMLARI

Bugün kendi kaderine terk edilen kale yıkık durumdadır.

ORHANİYE TABYASI

Orhaniye Tabyası’nın ana bonetindeki kitabede;

“Es-Sultan İbnü’s-Sultan’ül-gazi Abdülhamid Han-ı Sani Hazretlerinin ahd-i

hümayunlarında işbu istihkam inşa olunmuştur. Sene 1305 (1889) ” yazmaktadır.

a-TABYANIN ADI

Orhaniye Tabyası

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Çanakkale il merkezine mesafesi 38 km

c-RAKIMI

10 Mt.

d-İNŞA TARİHİ

Bonet üzerindeki bulunan kitabeden anlaşıldığı üzere 1889 yılında yapıldığı anlaşılmıştır.

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz tahkimatını güçlendirmek.

f-YAKININDAKİ TABYALAR

2 km yanında Kumkale tabyaları bulunmaktadır.

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

1915 ÇANAKKALE Muharebelerinde

h-YAPTIRAN ŞAHIS

Bonet üzerindeki mermer kitabede II .Abdülhamit in yaptırdığı yazılmaktadır.

I-HANGİ SINIF VE BİRLİK İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu birliği için

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE ÇEŞİTTE, KAÇLIK VE KAÇ

TANE TOPUN KULLANILDIĞI

Şu anda tabyada 2 tane top yeri ve bunların çakma sehpaları mevcut olduğu halde top bulunmamaktadır. Bir tanesi ÇANAKKALE şehrindeki Merkez anıtında olan toplar ve burada Alman KRUPP marka 2 adet 9,4 puss luk (24 cm. çapında) çakma, arkadan dolar top kullanılmıştır. Daha sonraları Cumhuriyet Devrinde 1938-1940 yıllarında gemilerden sökülen 2 ton daha getirilmiş ve bonetlerin hemen önüne yerleştirilmiştir.

k-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİ İSKAN EDİLDİĞİ

Bugün Tabya Dz. K. K. Lığı ÇANAKKALE BOĞAZ KOMT. Lığına bağlı 53-55. Dz. Top. Bt. Komt. Lığınca iskan edilmektedir.

l-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

1915 ÇANAKKALE Muharebeleri

Orhaniye Şehitliği. Maalesef bakımsız ve defineciler tarafından talan edilmiş.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Çanakkale – İzmir Karayolunun 20 km. sine kadar asfalt olan yolun 18 km. lik kalan kısmı ise parke yoldur ve ulaşım mükemmeldir. Tabyada eskiden kullanılan kuyu veya çeşmeye rastlanma- mış olup, şu andaki birlik, suyunu Kumkaleden temin etmektedir.

(İNTEPE)

Karanlık Liman

a-TABYANIN ADI

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Tabya Çanakkale İl Merkezine 28 km. mesafede olup, Kumkale Köyünün hudutları içindedir.

c-RAKIMI

25-30 Mt.

d-İNŞA TARİHİ

Tabya Sultan Abdülaziz devrinde yapılmıştır.

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz Takimadının güçlendirilmesi amacıyla inşa edilmiştir.

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Tabya İntepe Tabyalarından olup, yakınında TOPCANLAR ve ÇATALTEPE Tabyaları bulunmaktadır.

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

1915 ÇANAKKALE Muharebelerinde

h-YAPTIRAN ŞAHIS

Sultan Abdulaziz

I-HANGİ SINIF VE BİRLİK İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu Sınıfı için inşa edilmiştir.

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE NE ÇEŞİT TE KAÇLIK VE  KAÇ TANE TOPUN KULLANILDIĞI

Şu anda Sultan Abdulaziz e ait bir adet Alman KRUP Marka top parçası toprak içinde gömülü vaziyette bulunmaktadır. Fakat mevcut tabyada kaç tane, kaçlık topun kullanıldığı bilinmemekte ve kaydına rastlanmamıştır.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİNİN İSKAN EDİLDİĞİ

Kumkale Köyü tarlaları içinde bulunan top parçası ve bonetlerde kullanıldığı belli olan taşlardan başka bir yapı mevcut olmayıp geçmişte bulunan tabyadan eser yoktur.

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Tabya Çanakkale Savaşlarında görevini yapmış, 1915 ten evvel harplere sahne olduğu kaydına rastlanmıştır.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Çanakkale İzmir karayolu üzerinde bulunan Tabyanın Kumkale Köyüne kadar ulaşım asfalt yol ile sağlanmaktadır. Köyden Tabyaya kadar ham yol mevcuttur. Tabyada su Kuyusu, çeşmeye rastlanmamıştır.

TOPÇAMLAR BATARYASI

(İNTEPE9

a-TABYANIN ADI

Topçamlar Tabyası (İntepe Mevkii)

İL MERKEZİNE MESAFESİ

Tabya Çanakkale- İzmir Karayolunun 18. nci km. sinden 4 km. içersinde bulunmaktadır.

c-RAKIMI

75 mt.

d-İNŞA TARİHİ

Tabya Sultan Abdülaziz devrinde yapılmıştır.

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz Tahkimatının güçlendirilmesi.

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Tabya İntepe Tabyalarından olup Yakınında ÇANAKKALE ve KARANLIK BOĞAZ Tabyaları bulunmaktadır.

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

1915 Çanakkale Muharebelerinde

h-YAPTIRAN ŞAHIS

Sultan Abdülaziz

I-HANGİ SINIF VE BİRLİK İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu sınıfı için inşa edilmiştir.

j-TOPPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE NE ÇEŞİTTE, KAÇLIK VE KAÇ TANE TOPUN KULLANILDIĞI

Tabyada şu anda 3 adet 1883-1888 tarihleri yapımlı Alman KRUPP Marka, Çakma, 28cm çapında 8,5 mt. Boyunda top mevcut olup, bu toplar ÇANAKKALE Savaşlarında kullanılmış ve görevini yapmışlardır.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİN İSKAN EDİLDİĞİ

Bugün kendi kaderine terk edilmiş olan toplar, İntepe Nahiyesine ait tarlaların içerisinde 2 sinin namlusu kesik olarak yıkık vaziyette toprak içerisindedir. Hiçbir askeri birlik tarafından iskan edilmemiştir.

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Batarya ÇANAKKALE savaşlarında görevini yapmış 1915 ten evvel harplere sahne olduğu kaydına rastlanmamıştır.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Tabya Çanakkale- İzmir yolunun 18 km. sinden 4 km. içeridedir. 4 km. lik yol köylünün tarlası içinden geçen ham bir yol ile bağlantılıdır. Batarya suyunu 300 mt. gerisindeki 2 tane çeşmeden sağlamaktadır. Çeşmeler halen faal durumdadır. Ve yakın tarihte tamirat görmüştür.

ÇAKALTEPE TABYASI

(İNTEPE)

a-TABYANIN ADI

Çakaltepe Tabyası (İntepe Mevkii)

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Tabya Çanakkale – İzmir Karayolunun 18. Nci km. sinde 2 km. içerde bulunmaktadır.

c-RAKIMI

115 Mt.

d-İNŞA TARİHİ

Tabya Sultan Abdülaziz devrinde yapılmıştır.

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz takimatının güçlendirilmesi amacıyla inşa edilmiştir.

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Tabya İntepe Tabyalarından olup yakınında TOPÇAMLAR VE KARANLIK BOĞAZ Tabyaları bulunmaktadır.

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

1915 ÇANAKKALE Muharebelerinde

h-YAPTIRAN ŞAHIS

Sultan Abdülaziz

I-HANGİ SINIF VE BİRLİK İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu Sınıf için inşa edilmiştir.

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE NE ÇEŞİTTE KAÇLIK VE KAÇ TANE TOPUN KULLANILDIĞI

Tabyada şu anda 7 adet 1876-1888 yapımlı Alman KRUP marka çakma 24 cm çapında, 5,30 mt boyunda toplar kullanılmış olup, bir top hariç 6 tanesinin namluları kesilmiş olup, kazıkları ile devrilmiş toprak içersinde bulunmaktadır.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİNİN İSKAN EDİLDİĞİ

Bugün kendi kaderine terk edilmiş olan toplar İntepe Nahiyesine ait tarlaların içinde toprak içerisinde yıkık vaziyette bulunmaktadır. Halen askeri birlik tarafından iskan edilmiştir.

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Tabya ÇANAKKALE savaşlarında görevini yapmış, 1915 ten evvel harplere sahne olduğu kaydına rastlanmıştır.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Tabya Çanakkale-İzmir Karayolunun 18. Km sinde 2 km içeridedir. 2 km. lik yol köylünün tarlası içinden geçen ham bir yoldur. Tabyanın gerisinde ÇANAKKALE Savaşlarında kullanıldığı muhtemel olan şu anda kör kuyu bulunmaktadır.

 DARDANOS

(HASAN-MEVSUF)

a-TABYANIN ADI

Dardanos (Hasan-Mevsuf )

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Çanakkale – İzmir Karayolunun 9. Km sinde bulunmaktadır.

c-RAKIMI

50 mt

d-İNŞA TARİHİ

1892 de ıı. Abdülhamit zamanında Mareşal Asafpaşa nın sürekli çalışması üzerine yapılmıştır.

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz savunmasını güçlendirmek maksadıyla

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Mesudiye- Hamidiye

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

Trablusgarp ve Çanakkale savaşları

h-YAPTIRAN ŞAHIS

ıı.Abdülhamit zamanında Mareşal Asaf Paşa tarafından

ı-HANGİ SINIF VE BİRLİK İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Tabya Topçu sınıfı için inşa edilmiştir.

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE ÇEŞİTTE KAÇLIK VE KAÇ TANE TOPUN KULLANILDIĞI

Tabyada 5 adet top kullanılmıştır. Ve kullanılan toplar halen tabyada orijinal yerlerinde muhafaza edilmektedir. Toplardan 3 tanesi 17,5 cm çapında olup, sabit toplardandır. Namluları kesilmiş vaziyette orijinal sehpaları üzerinde durmaktadır. 2 tanesi ise 15,5 cm çapında toplar olup 6 mt uzunluğundadır. Sehpaları mevcut değildir. Sonradan 2 şer tane beton sehpa üzerine alınmıştır.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEŞMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİN İSKAN EDİLDİĞİ

Tabyayı halen hiçbir Ask, Birlik iskan etmemiştir. Denizden 1 km içerde olan tabya halka açıktır.

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Tabya Trablusgarp savaşında ve Çanakkale savaşında görevini yapmış ve 18 mart 1915 te İngiliz gemisinden açılan ateş sonucu inanılmaz cesareti ile ün yapan Dardanos tabyasıdır. Tabya Komutan Üsteğmen Hasan ve gözetleme subayın Mevsuf ve beraberlerindeki erler şehit düşmüşlerdir. Bunların hatıralarına izafeten şehitlik ve içindeki anıta Hasan Mevsuf adı verilmiştir.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Tabya ÇANAKKALE – İZMİR  Karayolunun 9. Km bulunmaktadır. Buraya yolu asfalttır. Asfalttan 1 km içerde tabya bulunmaktadır. Tabya ve şehitlik halen halka açık ve turistlerce ziyaret edilmektedir. Tabyanın yanında su bulunmamaktadır.

HAMİDİYE TABYASI

(ANADOLU)

Türk ve Alman paşalar teftişte.

a-TABYANIN ADI

Anadolu Hamidiye Tabyası

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

İl merkezi içinde BARBAROS Mahallesinde.

c-RAKIMI

4 mt

d-İNŞA TARİHİ

1892

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz Tahkimatını güçlendirmek

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Çimenlik ve Dardanos Tabyaları arasındadır.

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

1915 Çanakkale Muharebeleri

h-YAPTIRAN ŞAHIS

ıı. Abdülhamit  Devrinde Asafpaşa tarafından yapılmıştır.

I-HANGİ BİRLİK VE SINIF İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu Birliği olarak inşa edilmiştir.

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE NE ÇEŞİTTE KAÇLIK VE KAÇ TANE TOPUN KULLANILDIĞI

Tabyada 10 tane Bonet olup, aralarında 9 adet top kullanıldığı varsayılmaktadır. Şu anda toplar tabyada mevcut olmayıp, sadece önündeki çakma kazıkları bulunmaktadır. Hüseyin ERSAVAŞ TAN alınan bilgiye göre ( Çanakkale Şehitleri Abidelerine Yardım Derneği Başkanı )

Tabyada 2 adet 14 puss luk (35 cm çapında )

7 adet 9,4 puss luk ( 24 cm çapında )

Top kullanıldığı bilinmektedir.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİNİN İSKAN EDİLDİĞİ

Tabyanın tamamı, önce Dz. K. K. Lığı Çanakkale Boğaz Komutanlığı HAMİDİYE CEPHANE DEPO MÜDÜRLÜĞÜ, sonra H.E.K depo olarak kullanılmış olup, 2011 yılında sivile devredilmiştir. Bonetler halen sağlam durumda olup, halka açılacağı günü beklemektedir..

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

1915 Çanakkale Muharebelerinde görev yapmıştır. Daha evvel ki muharebelere sahne olmamıştır.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Şehir içerisinde olduğundan yol asfalt ve ulaşım mükemmeldir. Birlik şu anda suyunu şehir şebekesinden sağlamaktadır. Eskiden tabya içinde 2 adet kuyu bulunmaktaymış şu anda bunların bir tanesi kör durumda, diğerinin üzerinde motor bulunmakta olup, yangın düzeneği olarak kullanılmaktadır.

ÇİMENLİK TABYASI

Çimenlik Kalesi (Kale-i Sultaniye) ve Tabyası.

a-TABYANIN ADI

Çimenlik Tabyası (Çanakkale Tabyası)

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Tabya Çimenlik Kalesi içinde olup, merkezdedir.

c-RAKIMI

30 mt

d-İNŞA TARİHİ

Kale içinde bulunan tabya Sultan Abdülaziz devrinde, kalenin batı surları yıktırılarak istihkam tepecikleri oluşturulmuş ve üzerine bonetlerle birlikte toplar yerleştirilmiştir.

e-İNŞA MAKSADI

Kalenin boğaz üzerindeki etkenliğini arttırmak amacı ile inşa ettirilmiştir.

f- YAKININDAKİ TABYALAR

Boğazın alt tarafında HAMİDİYE ve GELİBOLU istikametinde MESUDİYE tabyaları mevcuttur.

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

1915 Çanakkale Savaşlarında

h-YAPTIRAN ŞAHIS

Sultan Abdülaziz

I-HANGİ BİRLİK VE SINIF İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu birlik için inşa edilmiştir.

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE ÇEŞİTTE KAÇLIK VE KAÇTANE TOPUN KULLANILDIĞI

Bu tabyada 4 tane Alman KRUP marka top kullanılmıştır. Kullanılan topların ikisi 24 cm çapında, birisi 35,5 ve en sonuda 40,6 cm çapındadır. Topların hepsi çakma top olup, bir tanesinin sehpası mevcuttur. Diğerlerinin sehpa rayları ve cıvataları halen mevcuttur. Bu dört toptan sadece 40,6 cm lik olanının bir parçası kale içerisinde halka sergilenmekte olup, üzerinde Abdülaziz in tuğrasını taşımaktadır. Almanların bu topu Sultan Abdülaziz e hediye edildiği rivayettir.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİNİN İSKAN EDİLDİĞİ

Kale dolayısıyla tabya halen halka açık müze olarak kullanılmaktadır.

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Tabya Çanakkale Savaşlarında görevini  yapmıştır. Denizden açılan ateş sonucu Bonet in biri isabet almış olup, mermi halen kale duvarı içerisinde bulunmaktadır.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Tabya Şehir merkezinde olduğu için ulaşım mükemmeldir. Kale içerisinde bulunan kuyular halen sulama ve temizlik amacıyla kullanılmakta olup, suyu yeterlidir.

MECİDİYE TABYASI

(ANADOLU)

Anadolu Mecidiye Tabyası’ndan genel bir görünüm.

a-TABYANIN ADI

Mecidiye Tabyası

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

İl merkezine, Nara Caddesi üzerinde bulunmaktadır.

c-RAKIMI

4 Mt

d-İNŞA TARİHİ

Tabyanın aslı Mecidiye Kalesidir. Fakat zamanla tahrip olarak kale özelliğini yitirmiş, çevresinde bazı surlardan öte bir şey bulunmamaktadır. Kale 1839- 1861 yılları arasında ilk defa 31. Padişah Abdülmecit tarafından yapılmış 1882 yılında da 33. Padişah ıı. Abdülhamit tarafından esaslı tamir görmüştür. Ve yeni burçlar ilave edilmiştir. Kalenin surları içerisinde inşa edilen top bonetleri ve çakıllı toplar Abdülaziz devrinde yapılmıştır.

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz tahkimadını güçlendirmek

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Yakınında 2 km mesafede Çimenlik Tabyası  bulunmaktadır.

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

1915 Çanakkale Muharebelerinde

h-YAPTIRAN ŞAHIS

Sultan Abdülaziz

I-HANGİ SINIF VE BİRLİK İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu Birliği için inşa edilmiştir.

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE ÇEŞİTTE KAÇLIK VE KAÇ TANE TOPUN KULLANILDIĞI

Şu anda tabyada top bulunmamaktadır. Sadece çakma topların ( Alman KRUP Marka) çakma sehpalarından 2-3 tanesi mevcuttur. Çanakkale Şehitleri Abidelerine Yardım Derneği Başkanı Hüseyin ERSAVAŞ tan alınan bilgiye göre tabyada;

4 Adet 11,2 puss luk (28,5 cm çapında)

2 Adet 11    puss luk (28 cm çapında )

2 Adet 9,4   puss luk (24 cm çapında )

2 Adet 8,2   puss luk ( 21 cm çapında )

3 Adet 5,9  puss luk ( 14 cm çapında )

Top kullanılmıştır. Toplar Alman KRUP markadır.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİNİN İSKAN EDİLDİĞİ

Bugün tabya Dz. K. K. Çanakkale Boğaz Komutanlığına bağlı Oto Bl Komutanlığı tarafından iskan edilmiştir.

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

1915 ÇANAKKALE muharebelerinden evvel muharebelere sahne olduğu kaydına rastlanmamıştır.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Tabyanın şehir içinde olmasından dolayı yol asfalt ve ulaşım mükemmeldir. Su şu anda şehir şebekesinden temin edilmektedir. Tabya gerisinde eskiden bir adet kuyu mevcut olup, kör durumdadır.

ERTUĞRUL TABYASI

a-TABYANIN ADI

Ertuğrul Tabyası

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

30 km dir.

c-RAKIMI

60 mt.

d-İNŞA TARİHİ

1895

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz Takimatını güçlendirmek

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Tabyanın hemen yanında Ertuğrul Koyunun doğusunda Seddülbahir Kalesi ve Tabyası bulunmaktadır.

g-HANGİ MUHAREBELERDE KILLANILDIĞI

1915 Çanakkale Savaşları

h-YAPTIRAN ŞAHIS

ıı. Abdülhamit in devrinde Asafpaşa nın sürekli çalışması sonucu yapılmıştır.

I-HANGİ BİRLİK VE SINIF İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu birliği için yapılmıştır.

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE NE ÇEŞİTTE KAÇLIK VE KAÇTANE TOPUN KULLANILDIĞI

Tabyada 3 tane Bonet olup, Bonetler arasında 2 tane Alman KRUP marka çakma top kullanılmıştır. Topların çapı 24 cm olup, Halen toplardan bir tanesi orijinal yerini muhafaza etmekte olup, üzerinde 1883 tarihini taşımaktadır.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİNİN İSKAN EDİLDİĞİ

Bu gün tabyayı hiçbir Askeri birlik iskan etmemekte olup, Bonetler ve top halka sergilenmektedir.

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Yarbay Talat Bey Komutasındaki batarya 19 şubat 1915 te İngiliz ve Fransız donanmasını dövmüşler ve düşman bu atışlar karşısında geri çekilmiş Ve Limni te sığınmıştır. 25 şubatta tekrar saldırıya geçen düşmanla yoğun bir savaş başlamış bataryanın yanında bulunan piyade istihkamları çıkarma birliklerine başarı ile karşı koymuştur. Ve Ertuğrul Koy u Düşman kanı ile ‘KAN DENİZİ’ haline gelmiştir. Bataryadan açılan ateşlerle İngiliz Agememnon gemisine 7 tane mermi isabet etmiştir.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Seddülbahir Köyü yakınında bulunduğundan yol asfalt olup ulaşım mükemmeldir. Tabyada şu anda su kaynağı mevcut değildir.

DOMUZDERE TABYASI

a-TABYANIN ADI

Domuzdere Tabyası

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Eceabat a 35 km.

c-RAKIMI

90 mt.

d-İNŞA TARİHİ

1892 Abdülhamit Devri

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz Tahkimatını güçlendirmek

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Yıldız Tabyası

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

1915 ÇANAKKALE Muharebelerinde

h-YAPTIRAN ŞAHIS

ıı. Abdülhamit Devrinde ASAF Paşa

ı-HANGİ SINIF VE BİRLİK İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu birliği için yapılmıştır.

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE ÇEŞİTTE KAÇLIK VE KAÇTANE TOPUN KULLANILDIĞI

Halen sağlam bulunan bonetlerin yanında 5 tane top yeri ve top kalıntıları bulunmakta olup toplar Çakma, Alman KRUP marka toplardan olup 24 cm çapındadır.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİN İSKAN EDİLDİĞİ

Bugün ormanlık içinde bulunan tabya kendi kaderine terk edilmiştir. Hiçbir askeri birlikçe iskan edilmemektedir.

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Sadece 1915 ÇANAKKALE Muharebelerinde kullanılmıştır.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Tabyanın yolu Eceabat tan Alçıtepe ye kadar olan 24 km. lik kısmı asfalt olup Tabyaya kadar 9 km. si ham yoldur. Ham yoldan sonra 2 km. kadar araçla gitmek mümkün değildir. Zamanında yapılmış olan 2 km. lik yol tabiat şartları ile tahrip olmuş durumdadır.

KAYALIK TEPE TABYASI

a-TABYANIN ADI

Kayalık Tepe Tabyası

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Eceabat a 23 km.

c-RAKIMI

220 mt.

d-İNŞA TARİHİ

ıı. Abdülhamit Devri

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz Tahkimatını güçlendirmek

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Yıldız Tabya- Domuzdere Tabyası

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

1915 ÇANAKKALE Muharebeleri

h-YAPYIRAN ŞAHIS

ıı. Abdülhamit Devrinde ASAF Paşa

ı-HANGİ SINIF VE BİRLİK İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu birliği için yapılmıştır.

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE ÇEŞİTTE KAÇLIK VE KAÇTANE TOPUN KULLANILDIĞI

Tabyada 4 adet 15,5 cm. çapında Çakma Alman KRUP marka top kullanılmıştır.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİN İSKAN EDİLDİĞİ

Kayalıklarda bulunan Bonetler yıkık durumdadır. Burada kullanılan toplar tahrip edilmiş parçalar halinde molozlar içerisinde yatmaktadır.

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

1915 savaşlarında görev yapmıştır.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Eceabat a 23 km. uzaklıkta olan yolun BEHRAMLI Köyüne kadar olan 15 km. si asfalttır. Behramlı Köyünden Tabyanın 3 km yanına kadar olan bölümü tarlalar içinden geçen ham yolla bağlıdır. 5 km ile ham yoldan sonra araç ile gitmek mümkün değildir. 3 Km lik bu yol fundalık içinden geçmektedir. Tabya yakınında su mevcut değildir.

 YILDIZ TABYASI

(HAVUZLAR ÜSTÜ)

Yıldız Tabyası bonetleri. (Bonet =Cephanelik)

a-TABYANIN ADI

Yıldız Tabyası

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Eceabat a 10 km mesafededir.

c-RAKIMI

225 mt.

d-İNŞA TARİHİ

ıı. Abdülhamit devri (1892)

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz Tahkimatını güçlendirmek

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Kayalık tepe tabyaları

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

1915 ÇANAKKALE muharebeleri

h-YAPTIRAN ŞAHIS

ıı. Abdülhamit devrinde ASAF Paşa nın gayreti ile inşa edilmiştir.

I-HANGİ SINIF VE BİRLİK İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu birliği için inşa edilmiştir.

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE ÇEŞİTTE, KAÇLIK VE KAÇTANE TOPUN KULLANILDIĞI

Tabyada halen bonetler sağlam olup, top yerlerinden anlaşıldığına göre 6 adet top kullanılmıştır. Ayrıca ‘Çanakkale Şehitleri Abideleri Yardım Derneği’ Başkanı Hüseyin ERSAVAŞ tan alınan bilgiye göre tabyada 6 adet 6 puss luk (15,5 çapında) top kullanılmıştır.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİN İSKAN EDİLDİĞİ

Tabya halen hiçbir Askeri birlikçe iskan edilmemiştir. 1944 ten evvel 9. P. Alayı 169. Piyade Alayı- 116 top alayı iskan etmişlerdir. (Kilitbahir Köyü Muhtarı Muzaffer TÜRKER)

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Tabya 1915 te görevini yapmıştır.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Tabyanın Kilitbahir Köyüne olan uzaklığı 5 km. dir. Ve ulaşım ham yol ile sağlanmaktadır. Kilitbahir den Eceabat a olan yol ise 5 km. olup asfalttır. Tabyanın su ihtiyacı yakın tarihte harap olan Kiremit künklerle 4 km. uzaklıktan Erpeden mevkiinden, eski Kilitbahir Köyünden sağlanmaktadır.

 MECİDİYE TABYASI

(GELİBOLU YARIMADASI)

a-TABYANIN ADI

Rumeli Mecidiye Tabyası

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Eceabat a 5 km. mesafededir.

c-RAKIMI

20 MT.

d-İNŞA TARİHİ

1892

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz tahkimatını güçlendirmek

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Namazgah-Hamidiye-Değirmen burnu tabyaları

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

1915 ÇANAKKALE Muharebelerinde

h-YAPTIRAN ŞAHIS

ıı. Abdülhamit devrinde ASAF Paşa

ı-HANGİ SINIF BİRLİK İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu birliği için inşa edilmiştir.

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE ÇEŞİTTE KAÇLIK VE KAÇTANE TOPUN KULLANILDIĞI

Tabyada 8 adet Bonet olup 6 adet top yeri mevcuttur. Fakat 1915 te kullanılan toplar yerinde mevcut değildir. ‘Çanakkale Şehitler Abidelerine Yardım Derneği’ Başkanı Hüseyin ERSAVAŞ tan alınan bilgiye göre tabyada Alman KRUPP marka, Çakma, arkadan dolar

4 ADET 9,4 Puss luk (24 cm. çapında)

2 Adet 9,4 Puss luk (28 cm. çapında)  toplar kullanılmıştır.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİN İSKAN EDİLDİĞİ

Bugünkü kullanılan hiçbir birlikçe iskan edilmemiş olup, bonetler sağlam durumdadır.

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Tabya ÇANAKKALE muharebelerinde görevini yapmış daha evvel kullanılmamıştır.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Kilitbahir Kalesinin hemen yanında olan tabyanın yolu asfalt olup ulaşım mükemmeldir. Tabyada suya rastlanmamıştır.

HAMİDİYE TABYASI

(GELİBOLU YARIMADASI)

a-TABYANIN ADI

Hamidiye Tabyası

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Eceabat a 5 km.

c-RAKIMI

10 mt.

d-İNŞA TARİHİ

1896

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz tahkimatını güçlendirmek

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Mecidiye-Namazgah tabyaları

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

1915 ÇANAKKALE muharebelerinde

h-YAPTIRAN ŞAHIS

ıı. Abdülhamit

ı-HANGİ SINIF VE BİRLİK İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu Birliği için

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE KAÇLIK VE KAÇ TANE TOPUN KULLANILDIĞI

Şu anda tabyada top yeri mevcut olup toplar bulunmamaktadır. ‘Çanakkale Şehitleri Abidelerine Yardım Derneği ‘ Başkanı Hüseyin ERSAVAŞ tan alınan bilgiye göre tabyada Alman KRUPP marka çakma 2 adet 14 puss luk (35 cm çapında) top kullanılmıştır.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİNİN İSKAN EDİLDİĞİ

Halen hiçbir askeri birlikçe iskan edilmemektedir.

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Tabyanın 1915 ÇANAKKALE Muharebelerinde görevini yapmış olduğu bilinmekle beraber, daha evvel muharebelere sahne olduğu kaydına rastlanmamıştır.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Kilitbahir Kalesinin hemen yanında olan tabyanın yolu asfalt olup ulaşım mükemmeldir. Tabya da su kuyusu ve çeşmeye rastlanmamıştır.

 NAMAZGAH TABYASI

a-TABYANIN ADI

Namazgah Tabyası

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Kilitbahir Kalesinin hemen yanında olan tabya Eceabat a 5 km uzaklıktadır.

c-RAKIMI

10 mt.

d-İNŞA TARİHİ

Sultan Abdülaziz Devri

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz tahkimatını güçlendirmek

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Rumeli-Hamidiye-Namazgah-Mecidiye tabyaları

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

1915 ÇANAKKALE muharebelerinde

h-YAPTIRAN ŞAHIS

Sultan Abdülaziz

I-HANGİ SINIF VE BİRLİK İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu birliği için inşa edilmiştir.

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE ÇEŞİTTE, KAÇLIK VE KAÇ TANE TOPUN KULLANILDIĞI

Tabyada 17 tane cephanelik boneti olup tabyada halen top bulunmamaktadır. ‘Çanakkale Şehitler Abideleri Yardım Derneği Başkanı’ Hüseyin ERSAVAŞ tan alınan bilgiye göre (Harp Tarihi Mecbuaları) Tabyada

2 Adet ağır 11 Puss luk (28 cm. çapında )

11 Adet 9,4 Puss luk (24 cm. çapında )

3 Adet 8,2 puss luk ( 21 cm. çapında )  toplam 16 adet top kullanılmıştır.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİN İSKAN EDİLDİĞİ

Tabya halen hiçbir birlikçe iskan edilmemiştir.

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Tabya 1915 ÇANAKKALE Muharebelerinde görevini yapmıştır.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Kilitbahir kalesinin hemen yanında olan tabyanın ulaşımı asfalt yolla ve mükemmeldir. Tabya içerisinde su bulunmamaktadır.

 DEĞİRMEN BURNU TABYASI

a-TABYANIN ADI

Değirmen burnu Tabyası

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

Eceabat a 1 km.

c-RAKIMI

5 Mt.

d-İNŞA TARİHİ

1894

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz tahkimatını güçlendirmek

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Rumeli-Hamidiye-mecidiye-Namazgah

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

1915 ÇANAKKALE Muharebeleri

h-YAPTIRAN ŞAHIS

ıı. Abdülhamit

ı-HANGİ SINIF VE BİRLİK İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu birliği için inşa edilmiştir.

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE ÇEŞİTTE, KAÇLIK VE KAÇ TANE TOPUN KULLANILDIĞI

Tabyada 7 adet Bonet olup 6 top yeri mevcuttur. Tabyada Alman KRUPP marka çakma toplar kullanıldığı varsayılmaktadır.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİN İSKAN EDİLDİĞİ

Bugün Tabya Dz. K. K. Boğaz K. K. Lığına bağlı 3. ncü Dz. P. Tb. K. lığı tarafından iskan edilmektedir.

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Tabya 1915 ÇANAKKALE Muharebelerinde görevini yapmış başka harplere sahne olmuştur.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Eceabat ile 4 km mesafede olan tabyanın yolu asfalt olup, ana yol üzerindedir. Ulaşım mükemmeldir. Birliğin suyu şehir şebekesinden sağlanmaktadır.

TURGUT REİS TABYASI

a-TABYANIN ADI

Turgut Reis Tabyası

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

14 km.

c-RAKIMI

200 mt.

d-İNŞA TARİHİ

1938-1940

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz tahkimatını güçlendirmek

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Mesudiye ve Dardanos Tabyası

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

Tabya muharebe görmemiştir.

h-YAPTIRAN ŞAHIS

Cumhuriyet Devri.

I-HANGİ SINIF VE BİRLİK İÇİN İNŞA EDİLDİĞİ

Topçu birliği için inşa edilmiştir.

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE ÇEŞİTTE, KAÇLIK VE KAÇ TANE TOPUN KULLANILDIĞI

Tabyada bulunan 2 adet çift namlulu 28,5 cm. çapındaki topun namlu uzunluğu 10 mt. Dir. Toplar Turgut Reis Zırhlısından sökülüp tabyaya getirilmiştir.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİN İSKAN EDİLDİĞİ

Çam ormanı içinde bulunan tabya halen hiçbir birlikçe iskan edilmemektedir.

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Tabya muharebe görmemiştir.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Çanakkale-İzmir Karayolunun 12 km. sinden 2 km içeride bulunan tabyanın 2 km. lik yolu sarp ve zamanında taş döşenmiş olup, her aracın çıkmasına müsait değildir. Tabya içerisinde su mevcut değildir.

MESUDİYE TABYASI

Mesudiye gemimizden sökülen ve şu anda 57. alay Şehitliğimizin hemen üzerinde bulunan Mesudiye Topu.

a-TABYANIN ADI

Mesudiye Tabyası

b-İL MERKEZİNE MESAFESİ

İl merkezine 12 km uzaklıktadır. İzmir yolu üzerinde 12 km de yolun sağında yola 1 km mesafede bulunmaktadır.

c-RAKIMI

30 mt

d-İNŞA TARİHİ

1938-1940 Cumhuriyet Devri

e-İNŞA MAKSADI

Boğaz tahkimatını güçlendirmek amacıyla

f-YAKININDAKİ TABYALAR

Dardanos Tabyası 2 km mesafede

g-HANGİ MUHAREBELERDE KULLANILDIĞI

tabya ıı. Dünya Savaşı için inşa edilmiş olup, muharebe görmemiştir.

h-YAPTIRAN ŞAHIS

Cumhuriyet Devrinde Kara Kuvvetleri Komutanlığı tarafından.

I-HANGİ BİRLİK VE SINIF İÇİN İNŞA EDİLMİŞTİR

Topçu Tabyası olarak inşa edilmiştir.

j-TOPÇU TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE NE TİP VE NE ÇEŞİTTE KAÇLIK VE KAÇ TANE TOPUN KULLANILDIĞI

Bu tabyada 2 tane 15,5 cm çapında, sabit geri tepmesiz, 7 mt uzunluğunda İngiliz yapısı top kullanılmıştır. Topların yapım tarihi 1901-1902 dir. Ve toplar Mesudiye Zırhlısının toplarıdır.

k-PİYADE TABYASI OLARAK İNŞA EDİLMİŞ İSE GEÇMİŞTE BİRLİK KAPASİTESİ

l-BUGÜNKÜ KULLANILAN DURUM İLE HANGİ SINIF BİRLİĞİN İSKAN EDİLDİĞİ

Tabya bugün hiçbir askeri birlik tarafından iskan edilmemiş olup sivil arazi içinde bulunup halk tarafından gezilmektedir.

m-YAPILMIŞ OLAN MUHAREBELERDE MÜESSİRİYETİ VE SONUÇLARI

Muharebe görmemiştir.

n-YOL VE SU DURUMLARI

Tabya ÇANAKKALE-İZMİR Karayolu üzerinde olduğundan ana yolu asfalttır. Çamlar içinde bulunmakta olup, ana yoldan sonra ham yol ile bağlantısı vardır. Fakat ham yol yaz ve kış ulaşım imkanı sağlamakta olup, ulaşım mükemmeldir. Tabyanın yakınında su bulunmamaktadır.

• o-DİĞER HUSUSLAR

Tabyada bulunan toplar halen sağlam durumdadır. Cephaneliği ve cephane yollarında hiçbir hasar olmayıp, mükemmel durumdadır. Bakım yapıldığı taktirde halka sunulabilecek bir park niteliği taşıyabilir.

 FAYDALANILAN ESERLER

1-Çanakkale Boğazında Fatih Kaleleri

İsmail UTKULAR Asistan Y. Müh. Mimar

2-Türkiye Tarihi Yerleri Kılavuzu

M. Orhan BAYRAK

3-Çanakkale İl yıllığı 1967-1973

4-Çanakkale Boğazı Ve Savaşları

Şemsettin ÇAMOĞLU

5-Gelibolu ve Yöresi Tarihi

Fevzi KURTOĞLU 1938

6-Edirne Ve Yöresi Eski Eserleri Sevenler Kurumu Yanları sayı:

3, İstanbul 104 s.

7-Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı

Uzun devreli gelişme planı Prof. Dr. Osman TEKİNER

8-Çanakkale Muharebeleri

Muharebe Sahaları Gezi Rehberi 2.nci Kolordu Yayınları

9-Çanakkale Destanı İçin Eceabat Rehberi

Hasan BICAK

10- Özgür AŞKAR  Yüksek Lisans Tezi

BİLGİ ALINAN VE REHBERLİĞİNDEN YARARLANILAN KİŞİLER

1-Hüseyin ERSAVAŞ

Çanakkale Şehitleri Abidelerine Yardım Derneği Başkanı- SEDDÜLBAHİR

2-Rasim YAŞIN

İntepe Eski Muhtarlarından- İNTEPE

3-Muzaffer TÜRKER

Kilitbahir Köyü Muhtarı- KİLİTBAHİR

4-Dz. Asb. Ali YÜÇEL

Cephane Depo Müdürlüğü- ÇANAKKALE

5-Kumköylü Hasan ÇAVUŞ